Muszę przyznać, że „Wyzwoleni rodzice, wyzwolone dzieci” Adele Faber, Elaine Mazlish dość długo kurzyła się u mnie na półce zanim sama doczekała się wyzwolenia spod tony gazet i innych szpargałów. Nie mam zaufania do poradników, a tym bardziej do bestsellerów zza oceanu. O ile większa była moja radość i pozytywne zdziwienie, gdy wreszcie zaczęłam ją czytać. Dzięki tej lekturze zrozumiecie, dlaczego wasze dzieci zachowują się tak, a nie inaczej i przypomnicie sobie czasy, gdy sami byliście dziećmi.

Amerykanki Elaine Mazlish i Adele Faber, autorki popularnych książek edukacyjnych, zdobyły duże uznanie wśród rodziców, nauczycieli i psychologów już prawie trzydzieści lat temu. Obecnie króluje na rynku pięć książek ich autorstwa, zwanych potocznie, od koloru okładek, serią: żółtą, niebieską, zieloną, czerwoną i ciemnozieloną. W każdej z nich dotykają innych ważnych problemów rodziny. W formie poradnikowej, opowiadając ciekawe historie z życia przeciętnych Kowalskich, doskonale naświetlają problemy rodziców i dzieci. Nie znajdziemy tu trudnych naukowych wywodów i terminów psychologicznych, ale przede wszystkim doświadczenia zwykłych rodziców.

Wszystko zaczęło się pod koniec lat sześćdziesiątych. Obie panie, każda jest matką trójki dzieci, trafiły wówczas na warsztaty o wychowaniu dzieci, prowadzone przez popularnego psychologa dziecięcego, doktora Haima Ginotta. Spotkania cieszyły się coraz większą popularnością i zainteresowaniem rodziców, a same autorki uczestniczyły w nich aż dziesięć lat.

Efektem tych spotkań była ich pierwsza książka „Wyzwoleni rodzice, wyzwolone dzieci” („Liberated Parents/Liberated Children", 1974), za którą zostały uhonorowane prestiżową Nagrodą Krzysztofa - Christopher Award za „literacki wkład w afirmację najwyższych wartości duchowych człowieka”. Dzięki nieocenionym sugestiom i inspiracjom psychologa Haima Ginotta, doświadczeniom własnym oraz innych rodziców, szczegółowo analizowanym na warsztatach, autorki przekazują nam – krok po kroku – niesamowite sposoby porozumienia się z dziećmi i w relacjach między sobą. Uczą wrażliwości i empatii na drugiego człowieka, reagowania na komunikaty naszych rozmówców, wyrozumiałości i tolerancji.

Publikacja składa się z trzynastu rozdziałów, w których pierwszych siedem opatrzonych nagłówkiem Dzieci to też ludzie, opowiada o problemach dziecięcych, zaś kolejnych pięć, pod tytułem Rodzice to też ludzie, mówi o uczuciach rodziców. Książka uświadamia nam, że w rozmowach z dziećmi powtarzamy dokładnie te same schematy, które sami słyszeliśmy w dzieciństwie. Wyjaśnia, że dzieci mają uczucia, które - my dorośli -powinniśmy szanować, respektować i nazywać.

DZIECKO: Mamusiu, popatrz na tę kaczuszkę, jaka ładna.

MATKA: To dla małych dzieci. Ty już nie potrzebujesz takich zabawek.

DZIECKO: Gorąco mi.

MATKA: Jak może być ci gorąco? Przecież tutaj jest chłodno.

Co zrobić w powyższych sytuacjach, których mamy, na co dzień tak wiele? Mazlish i Faber podpowiadają różne warianty zachowań i odpowiedzi, które są skuteczne. Najważniejsze, żeby zacząć słuchać, co dzieci do nas mówią i co my do nich mówimy. Co ciekawe, zalecają rodzicom w trakcie konfliktu spróbować wcielić się w rolę dziecka bądź swojego szefa, aby z pozycji osoby besztanej starać się bronić swoich racji. Opisują problem wchodzenia dziecka w przypisywane mu przez środowisko role np. niezdary, księżniczki, sportowca, i próbę wyprowadzenia go ze ślepego zaułka. Proces ten jest skomplikowany i pociąga za sobą potrzebę gruntownej zmiany postawy rodzica wobec dziecka. Wymaga także umiejętności połączenia wielu elementów w jedną całość: akceptacji uczuć dziecka, wdrażania do samodzielności, rezygnacji ze stosowania kar, wzmacniania odpowiednimi pochwałami. Bardzo ważna jest nauka radzenia sobie z emocjami, która może być też świetną zabawą, a poczucie humoru antidotum na wiele problemów.

W części poświęconej rodzicom bardzo istotne jest uświadomienie sobie, że my – dorośli też mamy swoje dobre i złe dni, możemy być zdenerwowani i krzyczeć na dziecko. Najważniejsze to być szczerym wobec dzieci i akceptować swoje uczucia, również te negatywne. Gdy dziecko jest nieposłuszne, wyznaczajmy mu jasne granice, których przekroczenie będzie skutkowało pewnymi sankcjami. Dawajmy dziecku wybór z dwóch opcji: „Możesz grać na dworze albo odłożyć piłkę” i bądźmy w tym konsekwentni. Odbierając piłkę, gdy gra w domu, powiemy, że to była jego decyzja. Stawiajmy przed dziećmi pewne wybory bądź drogę do rozwiązania problemu samodzielnie. Unikajmy kar. Dziecko świadome konsekwencji dokonanego wyboru, zawsze będzie mogło zdecydować, czego naprawdę chce w danej chwili.

W trakcie lektury zastanawiałam się, dlaczego tak wiele bardzo prostych i banalnych rozwiązań nie przyszło mi dotychczas do głowy. No cóż, to, co najprostsze jest zawsze na wyciągnięcie ręki. Książka warta przeczytania, nie tylko dla rodziców mających kłopoty z potomstwem, czy nauczycieli szukających dobrego kontaktu z uczniami, ale dla każdego, kto chce się skutecznie komunikować z drugim człowiekiem. W Posłowiu autorki zamieściły fragmenty niektórych listów, które otrzymały po jej wydaniu. Książkowe porady wielu ludziom wywróciły życie do góry nogami, oczywiście pozytywnie.

Ewelina Adamczyk

Elaine Mazlish i Adele Faber to autorki popularnych książek edukacyjnych, które zdobyły duże uznanie wśród rodziców, nauczycieli i psychologów. Od prawie trzydziestu lat prowadzą na całym świecie seminaria i warsztaty, na których dzielą się swoim doświadczeniem pedagogicznym.

Seria książek o dzieciach Adele Faber i Elaine Mazlish;

Wszystkie tytuły wyszły nakładem poznańskiej oficyny Media Rodzina.

1. "Wyzwoleni rodzice, wyzwolone dzieci" (żółta)

2. "Jak mówić, aby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły" (niebieska)

3. „Jak mówić do nastolatków, żeby nas słuchały, jak słuchać, żeby z nami rozmawiały” (zielona)

4. "Rodzeństwo bez rywalizacji. Jak pomóc własnym dzieciom żyć w zgodzie, by samemu żyć z godnością" (ciemnozielona)

5. "Jak mówić, żeby dzieci się uczyły - w domu i szkole" (czerwona)