Edukacja Globalna, społeczeństwo obywatelskie oparte na wiedzy, świadome wybory rozwoju edukacyjnego i zawodowego, dostosowanie programu nauczania i praktyk pod wymogi rynku pracy i potrzeb ekonomiczno – społecznych, podniesienie kapitału społecznego, etc. to zagadnienia najwyższej wagi, których realizacja powinna odbywać się na bieżąco.

 

Nawiązując do mojego wcześniejszego tekstu, w którym scharakteryzowałem istotę EG^[1] oraz potrzebę implementacji jej założeń w Programie Nauczania, poniżej zaproponuję przykładowy a zarazem szczegółowy jego model oparty na konkretnych przykładach z życia wziętych.

Należy odróżnić zajęcia specjalnie poświęcone zagadnieniom EG jako oddzielny przedmiot o np. tej samej nazwie, od przedmiotów już istniejących, które zostałyby urozmaicone o zagadnienia z obszarów Edukacji Globalnej.

Jeżeli Ministerstwo Edukacji Narodowej uznałoby, że wprowadzenie dodatkowego przedmiotu oraz zatrudnienie do niego specjalistów od zagadnień transformacji na skalę globalną, niosłoby ze sobą zbyt wysokie koszty, można przystosować obecne przedmioty do zjawisk globalistycznych XXI wieku, które obejmują już niemalże każdy aspekt naszego życia.

Osoby zatrudnione w roli nauczyciela zagadnień z zakresu EG, poza ukończonymi studiami (bądź kursem) pedagogicznymi, powinny posiadać odpowiednią wiedzę potwierdzoną certyfikatem lub potwierdzoną w sposób alternatywny, np. przez publikacje lub pracę w obszarach pochodnych.

Umiejętności krytycznego i obiektywnego spojrzenia na ogół zjawisk kształtujących naszą rzeczywistość to podstawa, bez której byłoby niemożliwym pracować na tym  stanowisku. Innymi słowy pedagogów prowadzących zajęcia z EG, powinien cechować wysoki iloraz inteligencji, bystrość umysłu oraz bogata wiedza nie tylko z zakresu obecnych przemian, ale również historyczna, bez której ciężko jest porównać i zrozumieć otaczający nas świat.

Począwszy od gimnazjum uczniowie musieliby zacząć poznawać mechanizmy oddziaływania wydarzeń z różnych zakątków świata na nasze życie w Polsce, jak również wpływ nasz, jako jednostek składających się na całe społeczeństwo w naszym mieście, wsi, kraju, dalej w Europie i na Świecie.

Źródła działań i ich skutki w skali globalnej wpływające na nasz sposób życia to zagadnienia, które powinny być dobrze znane młodym ludziom, aby od jak najwcześniejszych lat świadomie eliminowali pewne elementy szkodliwe oraz wzmacniali pożyteczne, np. do wyprodukowania czegokolwiek (masowo) potrzebna jest energia, surowce oraz wiedza i technologie, bez których produkcja, a w późniejszej kolejności dystrybucja i sprzedaż nie byłyby możliwie.

Wiedząc o tym, powinniśmy wzbudzać w umysłach młodych ludzi ciekawość prowadzącą do poszukiwania odpowiedzi, które wyjaśnią poszczególne zjawiska, ich genezę i powiązania, biorąc pod uwagę każdy ich element, z których powstaje całościowa układanka. 

 

 

 

Od kilkunastu lat posiadamy dostęp do niezliczonych źródeł informacji na skalę całej naszej planety. Jeśli ktoś potrafi świadomie poruszać się po tej skarbnicy wiedzy, może wzbogacić się o bardzo przydatne bądź ciekawe informacje, które może wykorzystać w swoim życiu. Poza tysiącami publikacji, analiz i raportów różnego rodzaju możemy również dokonywać zakupów oraz dokonywać przelewów bankowych nie ruszając się z domu, jak również brać udział w spotkaniach z innymi ludźmi z całego świata, poruszając ciekawe tematy na forach społecznościowych.

 

 

Dzięki dostępowi do Internetu możemy dowiedzieć się wielu rzeczy na temat sposobu życia innych ludzi, ich kultury, obyczajów, przepisów prawnych, etc. dzięki czemu łatwiej jest nam zrozumieć, dlaczego różnią się od nas pod wieloma względami, a za razem to wciąż ludzie tacy, jak my.

 

 

Dzięki możliwości szybkich połączeń audio – video (np. Skype), łatwiej jest nam znieść chwilowe rozłąki z rodziną, kiedy zdecydowaliśmy się na wyjazd do innego kraju. Jest to darmowy sposób komunikowania się, który w znacznej mierze zastąpił sieć telefoniczną.

 

 

Nie musimy wydawać tysięcy złotych, aby kupić bilet z Polski do USA, aby spotkać się w sprawie biznesowej z osobą, którą już znamy. Wystarczy podłączyć komputer do dużego monitora lub rzutnika i wziąć udział w video konferencji omawiając ważne sprawy. 

 

Internet to potężny mechanizm ułatwiający nasze życie. Jeśli wiemy, czego szukamy to na pewno znajdziemy wiele odpowiedzi na ten temat korzystając z możliwości sieci.

 

II. Ciemne strony globalnego oddziaływania - "Czarne złoto"

 

Niestety istnieje również wiele negatywnych zjawisk związanych z oddziaływaniem globalnym. Edukacja globalna to bardzo ważne narzędzie w informowaniu ludzi o wszelkich ważnych zjawiskach, które mają wpływ na nasze życie, a często nie znamy drugiej strony medalu, bądź po prostu nie zastanawiamy się nad źródłem oraz skutkami codziennych dla nas czynności. 

Dobrym przykładem może być miniaturyzacja elektroniczna.

Z czego produkuje się telefony komórkowe oraz inne urządzenia elektroniczne i dlaczego nigdy nie zastanawiamy się nad tym?

 

Obecnie jest czymś normalnym, że 7 letnie dziecko posiada telefon komórkowy, zaś 10 latek iPoda lub tablet, które są wymieniane co dwa lata lub częściej. Komputery osobiste (PC), notebooki, laptopy, czytniki książek, mini konsole do gier, nawigacja GPS, urządzenia inżynieryjne i wiele innych są produkowane masowo. Mamy obecnie „boom” na produkty elektroniczne i zdecydowana większość ludzi nawet się nie zastanawia, z czego te przedmioty są wytwarzane, jakie produkty i minerały są potrzebne, aby te wszystkie nowoczesne urządzenia działały coraz bardziej ułatwiając nasze życie.

 

Otóż do wytwarzania miniaturowych podzespołów elektronicznych potrzebny jest tantal - metal występujący m.in. w rudzie minerału o nazwie koltan^[2]. Charakteryzuje się on bardzo dużą odpornością termiczną oraz przewodnictwem elektrycznym, co idealnie nadaje się do wykorzystania podczas tworzenia nowych technologii.

Ponad 80 % tego minerału występuję w Demokratycznej Republice Kongo w Afryce. 

 

W kopalniach przy wydobywaniu koltanu pracują dziesiątki tysięcy ludzi, którzy nie dość, że nie otrzymują godziwego wynagrodzenia, to jeszcze są zmuszeni płacić haracz paramilitarnym oddziałom rebeliantów lub zbuntowanemu wojsku rządowemu, w przeciwnym razie są narażeni na śmierć. Na tle chęci zarobku i na sprzedaży tego minerału korporacjom przetwórczym oraz elektronicznym, dochodzi do szeregu walk między różnymi grupami militarnymi w Kongo, w których ginie również bardzo dużo niewinnej ludności cywilnej. Tymczasem tantal jest również wykorzystywany w nowoczesnym przemyśle zbrojeniowym, co tylko wzmaga ilość konfliktów militarnych w tym biednym a zarazem pięknym i rozległym kraju. Zamiast zabijać tych ludzi może lepiej przysłużylibyśmy się organizując składkę pieniężną dla europejskiej firmy budowlanej, która mogłaby tam postawić szkołę lub szpital oraz sfinansować wykształcenie Kongijczyków mogących efektywnie prowadzić te instytucje – warto nad tym pomyśleć.

 

Skoro nie nagłaśnia się powyższego tematu w mediach, to może warto opowiadać o tym w szkołach. Może informowanie młodzieży o skutkach naszego konsumpcjonizmu elektronicznego, który przyczynia się do ludzkiej śmierci, a nasze telefony są zbrukane krwią niewinnych ludzi, wzbudziłoby w wielu poczucie społecznej, na skalę globalną, odpowiedzialności.^[3]

 

Właśnie tego potrzeba nauczyć młodzież, globalnego myślenia, nie tylko o tym, co zjemy na obiad bądź, jaki założymy tym razem krawat lub co zwiedzimy podczas kolejnego urlopu, ale również, jaki wpływ na resztę naszej planety wywierają nasze decyzje oraz postępowanie.   

 

III. Inne przykłady

 

Rasizm

Zjawisko jest w dużej mierze wytworem europejczyka. W czasach wypraw kolonizacyjnych okazało się, że nasi przodkowie (głównie Portugalia, Hiszpania, Dania, Holandia, Anglia, Francja) wpadli na genialny pomysł ułatwienia sobie życia w Europie oraz na skolonizowanych plantacjach.

W dzisiejszych czasach marzymy o zastąpieniu ludzkiej ciężkiej pracy fizycznej, nowoczesną i tańszą robotyką, aby ludzie mogli się rozwijać w bardziej wyszukany, humanitarny sposób podnosząc swoją kulturę, intelekt, podnosząc swój status człowieka.

Kiedyś tymi robotami byli niewolnicy. Idea prawdopodobnie zapoczątkowana w czasach starożytnych, szczególnie przez imperium rzymskie, zaś później zaadoptowana przez europejskie imperia kolonialne. Schwytani ludzie pochodzili z kontynentów afrykańskich, azjatyckich oraz amerykańskich. Najwięcej niewolników wywieziono jednak z czarnego lądu. Dostrzegłszy możliwość wzbogacenia się, dochodziło nawet do sytuacji, kiedy to jedno plemię atakowało drugie, aby ich odsprzedać bogatym białym ludziom. Handel niewolnikami rozwinął się na potężną skalę między XV a XIX wiekiem. Widok „czarnego” pracującego w imię nabicia kabzy białego „przedsiębiorcy” stał się czymś normalnym i akceptowanym przez opinię publiczną. Dzięki pracy niewolniczej wiele państw zawdzięczało oraz wciąż zawdzięcza swoje bogactwo.

Natomiast rasizm jest tragicznym, nieświadomie stworzonym zjawiskiem europejskich i później również amerykańskich zapędów rozwoju cywilizacji^[4].

 

Kilkaset lat prześladowań i udowadniania zniewolonym ludziom ich niższej wartości, doprowadziło do obniżenia ich samooceny i swoistej współcześnie alienacji społecznej a raczej rasowej od białych. Na skutek umniejszenia wartości i godności ludzkiej w umysłach europejczyków powstało błędne przeświadczenie o własnej supremacji oraz, że inni ludzie mogą stać niżej w strukturze społecznej. W drugiej połowie XIX wieku oraz do połowy XX pozostały jedynie kolonie, jednakże znaczna ingerencja białego człowieka odbiła swe piętno na życie Afrykańczyków, zaś skutki tego są odczuwane do dnia dzisiejszego^[5].

 

Lasy – płuca naszej planety

 

IKEA, potężny i prawdopodobnie największy dystrybutor mebli na świecie. Wielu ludzi, szczególnie młodych par dokonuje tam zakupów, ponieważ IKEA zachęca dużym wyborem i atrakcyjnymi cenami. Jednakże, czy zastanawiamy się, skąd może pochodzić drewno wykorzystywane do produkcji tych mebli? Istnieją poważne podejrzenia, że IKEA otrzymuje dostawy drewna z Rosji, gdzie wycinane są masowo lasy pierwotne.^[6]

Z kolei największe zasoby leśne znajdujące się w Ameryce Południowej, inaczej lasy tropikalne w Amazonii, ulegają z dnia na dzień coraz większej eksterminacji^[7] na rzecz budowy autostrad oraz sprzedaży drewna firmom produkcyjnym.^[8]

 

Dlatego też warto dowiedzieć się skąd pochodzi drewno, z którego zrobiono stolik, który nam się spodobał w sklepie. Tylko globalna odpowiedzialność może zahamować tak nieetyczny proceder oraz stworzyć świadomych konsumentów.

 

 

 

Pamiętacie ostatnie tragiczne wydarzenia z Bangladeszu? Tak, właśnie tam szyli dżinsy, które kupujemy w sklepach markowych za dość wysokie sumy pieniężne. Jedna para dżinsów to koszt między 50 a 100 dolarów, natomiast miesięczne wynagrodzenie ludzi, którzy stracili życie w tej fabryce to ok. 10-20 dolarów tygodniowo. Zatem realna wartość takich spodni waha się w przedziale od 3 do 5 dolarów. Tym ludziom nie zapewniono nawet godziwych warunków pracy, a my nie zastanawiając się idziemy do markowego sklepu i wydajemy tam pieniądze kupując przewartościowane produkty.

 

 

Jeszcze 10 -15 lat temu z ojca na syna przechodził zawód rybaka, np. w Bretanii w północno – zachodniej Francji. Codziennie przed świtem kutry rybackie wypływały w morze, aby po kilku godzinach wrócić ze świeżo złowionymi rybami, które były sprzedawane na targu, bądź do sklepów. Ludzie mogli się wtedy cieszyć smakiem świeżych i zdrowych ryb, a rybacy mogli w spokoju prowadzić swoje rodzinne interesy ciesząc się każdym dniem. Obecnie w porozumieniu między potężnymi koncernami przetwórczymi i dystrybucyjnymi oraz rządami poszczególnych państw, powstały przepisy ograniczające połów detaliczny na rzecz hurtowego^[9]. Potężne kontenerowce wyławiają ryby setkami ton dziennie, przetrzymując je w swoich chłodniach od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy. Podczas tego czasu ryba traci na swojej wartości odżywczej! Dodatkowo połowy odbywają się na skalę masową, aby wyżywić ludność głównie z państw rozwiniętych, w których wyrzuca się ponad 50% żywności.


Mając na względzie powyższe przykłady warto odpowiedzieć sobie na pytanie, czy  bycie świadomym konsumentem przyniosłoby coś pożytecznego naszemu światu? Odpowiedź powinna być jednoznaczna.

Ten artykuł jest uzupełnieniem mojego pierwszego^[10], w którym skupiłem się na teoretycznym wyjaśnieniu wagi EG oraz sposobach jej implementacji w szkołach. W niniejszym tekście celowo opisałem konkretne przykłady charakteryzujące związki zachodzące między życiem ludzi w różnych zakątkach świata, aby ukazać Czytelnikowi złożoność procesów społeczno–gospodarczych oraz wpływ każdego z nas na to, co się dzieje na naszym globie. 

Przykładów jest o wiele więcej, jednakże żywię nadzieję, że Czytelnik chcący znaleźć więcej odpowiedzi na dręczące go pytania, które pojawiły się po przeczytaniu tego tekstu, podejmie trud dalszych poszukiwań na własną rękę. Dodatkowo jestem głęboko przekonany, że każdy wrażliwy i myślący człowiek, którego wiedza zostałaby wzbogacona o elementy Edukacji Globalnej przyczyni się do osłabiania a w rezultacie do likwidacji wielu negatywnych zjawisk, o których napisałem w tym artykule. Skoro rasizm to wypadkowa imperializmu i zachłanności ludzkiej to może budowanie świata bez barier będzie uzdrawiać tego typu szkodliwe dla nas i nikomu niepotrzebne zjawiska.

 
 

 

[4] Czarna Matka, Basil Davidson – książka opisująca historię niewolnictwa oraz wyjaśniająca genezę zjawiska rasizmu