Wyręczanie hamuje rozwój

Jarek Żyliński, 24 Wrzesień 16

Potrzeba jest matką wynalazku, ale nie tylko. Potrzeba jest też jednym z głównych motorów napędowych rozwoju dzieci. Jeśli zaczniemy załatwiać te potrzeby za nie, wówczas stracą chęć do nauczenia się różnych umiejętności.
 

Dzieci nie uczą się nowych umiejętności dla sportu. One są dla nich narzędziem do osiągnięcia celu. One funkcjonują w bardzo prosty sposób. Kiedy mają cel, są ekonomiczne, próbują go osiągnąć jak najmniejszym kosztem.

Na początku tym kosztem jest poproszenie rodzica o pomoc przez płacz. Proste i pomagamy w tym, bo dzieci muszą na początku się dowiedzieć, że mogą się poczuć na tym świecie bezpiecznie. Potem jednak te potrzeby są coraz szersze, a dziecko może coraz więcej wziąć na siebie.

Chce się przemieszczać po całym domu – więc uczy się raczkować i chodzić. Chce lepiej się z nami komunikować, więc uczy się mówić. Dokładnie ta sama zasada obowiązuje nas do końca życia. Jeśli mamy potrzebę, łatwiej nas zachęcić do działania.

Niemniej istotną rzeczą w tej zasadzie jest właśnie fakt, że koncentrujemy się raczej na celu. Oczywiście nie pójdziemy na skróty, jeśli wiemy, że bardziej pracochłonna metoda pozwoli nam zapobiec problemów także w przyszłości. Ale generalnie nie chodzi nam o umiejętności, tylko o załatwienie sprawy – to tak jak dzieciom.

Tutaj właśnie kluczowe jest wyręczanie. Rodzic/opiekun jest najłatwiejszą i najszybszą metodą załatwiania różnych rzeczy. Podejrzewam, że królowie i książęta kiedyś byli strasznie ograniczonymi ludźmi, bo ich potrzeby załatwiano za nich, więc niewiele umieli. Oczywiście świetnie zarządzali ludźmi, bo w ten sposób załatwiali swoje potrzeby. Gdyby tak nie było, ich służący by się jakoś wykręcili.

Przyjrzyjcie się sobie, czy wasze dzieci nie trenują się właśnie w wyręczaniu się innymi ludźmi – w ten sposób osiągają cel i ciężko je winić, działają w tym wypadku jak wszyscy ludzie, wybierają skuteczną metodę.

Prawdą też jest, że czasem nasze potrzeby prowokują wyręczanie dziecka. Dziecko czegoś chce, rodzic się spieszy. Najszybsza, więc teoretycznie najlepsza wersja, to wyręczenie dziecka. Założenie mu bucików, nakarmienie go, posprzątanie za nie itp.. Ale jeśli spojrzymy szerzej i naszą potrzebą jest rozwój dziecka, to możemy zabrać mu opcję „wyręczanie” i wówczas ono musi poszukać innych metod (czasem kolejną jest „wymuszanie”, ale jeśli i to się nie uda, to może kolejne będą bardziej pożądane).

Wiadomo, że pozostawienie dziecka z potrzebą ma swoje granice. Niektóre zadania są za trudne i się skończą frustracją i zniechęceniem, a nie odkryciem nowych umiejętności. Ponadto nasza obecność przy dziecku wspomaga też jego poczucie bezpieczeństwa i ono potrzebuje czasem zobaczyć, że jesteśmy obok i pomożemy. Nasza mądrość pomoże nam wybrać te momenty, w których najlepiej to jest pokazać.

Niemniej za każdym razem, kiedy robimy coś za dziecko miejmy świadomość, że może zabieramy mu cel, dzięki któremu nabędzie jakąś nową dobrą umiejętność i może wystarczy jedynie nasza zachęta, wskazówka czy tylko drobna pomoc.

* * *

O autorze:
		Jarek Żyliński Psycholog wychowawczy, opowiada rodzicom o rozwoju dzieci i mechanizmach związanych z wychowaniem. Używa do tego konsultacji, warsztatów oraz środków medialnych. W internecie: Facebook
Tekst pierwotnie ukazał się na Psychoblogu autora na Facebooku