Wolne zasoby edukacyjne

Szymon Konkol, 20 Listopad 13

W Polsce pod koniec lat 90. do szkół dotarła rewolucja informatyczna – komputery i dostęp do sieci Internet. Techniki teleinformacyjne, początkowo odbierane jako dziwaczne „nowinki” obsługiwane przez nieliczne grono wtajemniczonych „szamanów” (czy może raczej oszołomów) całkowicie zrewolucjonizowały dostęp do wiedzy i zmieniły oblicze nowoczesnej szkoły. Ostatnie lata to kolejny krok w kierunku cyfryzacji: pracownie przedmiotowe wyposażone w stanowiska komputerowe, tablice interaktywne, multimedialne projektory, a przede wszystkim współpracujące z interaktywnym zestawami serwisy i oprogramowania edukacyjne.

Rozwój wolnych zasobów edukacyjnych w sieci to zjawisko powszechne w krajach Europy i szczodrze dotowane przez organizacje oświatowe. W polskich realiach wolna edukacja w sieci długo jeszcze pozostanie w niszy. Obecnie zarówno tworzenie jak i wykorzystanie ogólnie dostępnych zasobów i narzędzi edukacyjnych w sieci to wciąż jeszcze egzotyka i ekstrawagancja, którą zajmują się pasjonaci rzadko wynagradzani za swoją wiedzę, pracę i kreatywność. Jednak pomimo niełatwej sytuacji, w Polsce powstaje wiele wzorcowych i uznawanych w świecie zasobów e-edukacji.

Zapraszam do zapoznania się z projektem, który realizuję od prawie 10 lat. Projekt ten spotkał się już wielokrotnie z uznaniem środowisk związanych z elearningiem i znalazł się w pierwszej pięćdziesiątce światowych zasobów elearningowych w ramach międzynarodowego konkursu Elearning Awards oraz w wyniku analizy sieciowych zasobów elearningowych przeprowadzonych przez zespół projektu eVET2EDU zajął drugie miejsce w europie i pierwsze w Polsce. Mam nadzieję ze moje propozycje spotkają się z państwa zainteresowanie i będą inspirujące dla osób zainteresowanych tworzeniem wolnych zasobów edukacyjnych w sieci Internet.

Cel projektu

Celem projektu jest stworzenie ogólnie dostępnego, sieciowego  kompendium wiedzy z zakresu technologii żywności oraz specjalizacji produkcja piekarsko – ciastkarska. Almanach w wersji internetowej oraz jego drukowany odpowiednik zostały stworzone z myślą o uczniach zawodów cukiernik i piekarz oraz ich nauczycielach. Almanach ma ułatwić zdobywanie wiedzy teoretycznej z zakresu nauczanego zawodu. Almanach jest ponadto platforma komunikacji pomiędzy środowiskami uczniów i nauczycieli szkół o podobnym profilu nauczania. 

Opis działań i rezultaty

Almanach jest to określenie dzieła pisanego jednocześnie przez wielu autorów i scalającego w jedną całość zagadnienia z wielu zakresów. Zgodnie z tą ideą zbiór opracowań technologicznych powstaje w efekcie współpracy zespołów osób (uczniów i nauczycieli) działających w różnych placówkach szkolnictwa zawodowego. Materiały te wzajemnie się uzupełniają, wchodząc we wspólny zakres tematyczny jakim jest technologia żywności i produkcja piekarsko - ciastkarska. Rozwiązanie takie daje możliwość samorozwoju zawodowego uczniów i satysfakcję ze zdobywanej tą drogą wiedzy i wkładu własnego w rozwój Almanachu. Opracowania te redagowane są pod kierunkiem koordynatora, który pełni również funkcję administratora serwisu internetowego. Prace nad tworzeniem Almanachu rozpoczęły się w roku 2004 i mają charakter ciągły, Almanach jest stale uzupełniany o nowe działy i zagadnienia tematyczne oraz wzbogacany o nowoczesne formy przekazu informacji takie jak prezentacje, klipy wideo, tematyczne forum dyskusyjne a jego wersja drukowana wzbogacana jest o nowe treści. Serwis dostępny jest pod adresem www.mamz.pl/almanach. Praktycznym uzupełnieniem teoretycznych treści i działań e-learningowych jest działalność szkoleniowa, która odbywa się w formach pozaszkolnych warsztatów technologicznych nieformalnej inicjatywy edukacyjnej Mała Akademia Mistrzostwa Zawodowego.

Produkt/y projektu (rezultaty)

Serwis internetowy „Almanach cukierniczo piekarski” 

Jest to obszerny serwis internetowy poświęcony technologii żywności, oraz technologii specjalizacyjnej: produkcja piekarsko - ciastkarska. Adresatami tego serwisu są obecni, dawni i przyszli uczniowie zawodu piekarz - ciastkarz, oraz uczniowie technikum technologii żywności o specjalizacji produkcja piekarsko – ciastkarska. Materiały tu prezentowane mogą być również przydatne nauczycielom przedmiotów zawodowych z zakresu produkcji piekarsko – ciastkarskiej, technologii żywności i żywienia człowieka. Materiały zawarte w głównym dziale serwisu obejmują podstawowe zagadnienia z zakresu technologii żywności, towaroznawstwa, mikrobiologii, wyposażenia technicznego, oraz produkcji piekarskiej i technologii ciastkarskiej.
 

Podręcznik „Almanach cukierniczo piekarski” 

Jest to podręcznik do nauki przedmiotów zawodowych z zakresu technologii żywności i produkcji piekarsko – ciastkarskiej. Opracowanie zawiera podstawowe wiadomości z zakresu technologii piekarsko- ciastkarskiej, oraz towaroznawstwa żywności i wyposażenia technicznego. Przedstawiono charakterystykę odżywczych i nieodżywczych składników żywności, oraz naturalnych i chemicznych dodatków do żywności. Ponadto zawarto podstawowe elementy wiedzy z dziedziny mikrobiologii żywności i systemów kontroli jakości. 

Podręcznik jest nowatorskim narzędziem zintegrowanym z serwisem internetowym, dzięki czemu umożliwia stosowanie technik informacyjnych na zajęciach z zakresu przedmiotów zawodowych. Podręcznik jest opracowaniem powstałym dzięki współpracy zespołów, w skład, których weszli absolwenci i uczniowie kilku szkół na Śląsku.

Materiały dydaktyczne do nauki zawodu 

Biblioteka e-zasobów adresowanych do uczniów w zawodach cukiernika i piekarza oraz nauczycieli zawodu w tych branżach. 

W zestawie znajdują się ebooki, prezentacje, filmy instruktarzowe, eczytelnia wydań czasopism branżowych, gry dydaktyczne, arkusze egzaminacyjne, informatory, testy sprawdzające, konspekty zajęć, rozkłady materiału nauczania, propozycje systemu oceniania i wiele innych przydatnych pomocy dla ucznia i nauczyciela. 

Zbiór tych materiałów dydaktycznych stał się również podstawą rozwoju innych zintegrowanych z nim zasobów. Prace nad tworzeniem e-zasobów rozpoczęły się w roku 2004 i mają charakter ciągły, Almanach jest stale uzupełniany o nowe działy i zagadnienia tematyczne.


Almanach Wiki Experyment 

Jest to platforma internetowa umożliwiająca edytowanie  treści zawartych w Almanachu. Na tej platformie możesz dodawać własne publikacje i uzupełniać istniejące artykuły. Działania takie są możliwe dzięki zastosowaniu oprogramowania Media Wiki. Strony Wiki Almanachu są wykorzystywane. przede wszystkim  do pracy nad wspólnymi projektami, takimi jak gromadzenie informacji na wybrany temat lub projekty większych grup osób czy klas.
 

Dzięki zastosowaniu narzędzi edytora Wiki każdy załogowany użytkownik  może łatwo zakładać nowe hasła i wnosić indywidualny wkład w rozbudowę tematów. tematy wspólnie redagowane w Wiki Almanachu, po ich weryfikacji i ocenie przydatności oraz poprawności merytorycznej mogą zostać włączone do serwisu Almanach Cukierniczo Piekarski lub stać się częścią podręcznika.
 

AlmanachMoodleExperyment 

Jest próbą połączenia serwisu internetowego z platformą e-learningową umożliwiającą prowadzenie lekcji i kursów on-line, oraz tworzenie pomocy dydaktycznych i testów. Platforma jest narzędziem służącym do prowadzenie wirtualnych zajęć edukacyjnych z zastosowaniem oprogramowania Moodle. 

Głównym zasobem platformy są kursy kwalifikacyjne dla zawodów cukiernik i piekarz, w których skład wchodzą materiały edukacyjne w postaci opracowań teoretycznych, prezentacji i filmów instruktarzowych oraz zestawy testów sprawdzających poziom przyswojenia wiadomości z zakresu poszczególnych działów programowych. 

Podstawowym zadaniem platformy jest umożliwienie samodzielnego przygotowania do etapu teoretycznego egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe na poziomie czeladniczym i mistrzowskim w zawodach cukiernik i piekarz.

Innowacyjność projektu

Almanach jest obecnie jedynym tego rodzaju narzędziem E-edukacji umożliwiającym włączenie technik multimedialnych i informatycznych w cykl nauczania zawodu w szkołach zawodowych o profilach żywieniowych. Łatwy dostęp do bazy zgromadzonych opracowań technologicznych Almanachu ułatwia przyswajanie wiedzy przez uczniów. Dzięki konspektom i gotowym przykładom zastosowania tych materiałów na zajęciach szkolnych nauczyciele mają możliwość wzbogacenia swego warsztatu o nowe i atrakcyjne narzędzia dydaktyczne. Almanach jest z założenia rodzajem podręcznika redagowanego przez zespoły uczniowskie – jest to jedyny podręcznik „pisany przez uczniów dla uczniów” co objawia się w częściowym odejściu od ściśle technicznej terminologii na rzecz syntetycznego i prostego przekazu informacji. Serwis Almanach z biegiem czasu stał się również swego rodzaju platformą komunikacji pomiędzy społecznościami uczniów i nauczycieli szkół o podobnym profilu z różnych części polski, dając możliwość współpracy i wymiany informacji. 

Plany rozwoju inicjatywy

Pomimo tego, że zasób ten jest stale uaktualniany i wzbogacany o nowe treści i prezentacje, podjęto próbę przystosowania go do wymogów podręcznika. Chociaż na obecnym etapie trudno mówić, jakie standardy ma spełniać takie narzędzie, podjęto już próby przygotowania specjalnej aplikacji dzięki której w znaczącym stopniu ułatwione zostanie posługiwanie się zasobami Almanachu. 

Mała Akademia Mistrzostwa Zawodowego 

W związku z rozwojem Almanachu zgromadziła się wokół tego projektu społeczność uczniów, nauczycieli i mistrzów zawodu. Z biegiem czasu pojawiła się konieczność powiązania treści teoretycznych z praktyką. Odpowiedzą na tą potrzebę stała się Mała Akademia Mistrzostwa Zawodowego. Akademia jest niezależną inicjatywą edukacyjną zrzeszającą mistrzów, nauczycieli, przedsiębiorców oraz pasjonatów sztuki cukierniczej i piekarskiej, którym przyświeca cel ułatwienia rozwoju zawodowego uczniom o szczególnych aspiracjach zawodowych. Wspólnym dążeniem osób zaangażowanych w działania w ramach MAMZ jest podnoszenie kwalifikacji zawodowych oraz pobudzanie aktywności zawodowej młodych kadr rzemiosła branży piekarskiej i cukierniczej. Celem działań podejmowanych w ramach tej inicjatywy jest wzbogacanie praktyki i teorii zawodu o nowe formy i treści wykraczające poza tradycyjny program nauczania obowiązujący w szkole zawodowej a również promocja i upowszechnienie nowoczesnych technik w edukacji zawodowej.

 
***
 

O autorze:
		Szymon Konkol  Nauczyciel dyplomowany,  magister pedagogiki, mistrz cukierniczy, wielokrotny laureat wyróżnień branżowych i edukacyjnych, inicjator oraz koordynator projektów edukacji zawodowej, w tym Małej Akademii Mistrzostwa Zawodowego (www.mamz.pl), autor subiektywnego bloga o edukacji EDUfabryka (www.edufabryka.blogspot.com) , współzałozyciel portalu społecznościowego Republika Edukacji (www.republikaedukacji.pl) oraz członek redakcji serwisu wolnej publicystyki edukacyjnej Nowy Model Szkoły (www.nowymodelszkoly.edu.pl). Pracuje jako nauczyciel zawodu w szkołach w województwie śląskim.