Transfer wiedzy zawodowej w szkolnictwie a rola nowoczesnych mediów branżowych

Szymon Konkol, 28 Marzec 14

Postęp techniczny i technologiczny wciąż przyspiesza. Misja szkół zawodowych, którą jest wyposażenie ucznia w aktualna wiedzę z zakresu wyuczanego zawodu wymusza poszukiwania nowych metod i form pracy z uczniem mogących sprostać tym wymogom. W obecnej sytuacji nie wystarcza już tylko tablica i kreda oraz przedawniony podręcznik by wyposażyć ucznia w wiadomości i umiejętności konieczne do podjęcia pracy zawodowej po ukończeniu szkoły.

Transfer wiedzy

Istnieje wiele definicji transferu technologii. W ujęciu syntetycznym, ale wiernie oddającym istotę problematyki, transfer technologii jest wymianą na określonych warunkach, m.in. wiedzy technologicznej i organizacyjnej, dokonywaną pomiędzy tymi, którzy tę wiedzę mają, a tymi, którzy tej wiedzy potrzebują. W każdym procesie transferu technologii mamy więc do czynienia z dwiema stronami – dawcą technologii i jej nabywcą. W kontekście edukacji zawodowej transfer ten, na szeroką skalę nie jest możliwy do przeprowadzenia bez czynnika pośredniczącego, którym mogą być media. W dobie przyśpieszającego postępu technologicznego tradycyjne nośniki informacji o technikach i technologiach produkcji, takie jak podręczniki stają się bowiem nieadekwatne względem potrzeb.

Niebagatelną rolę w przekazie informacji o nowoczesnych i innowacyjnych metodach wytwarzania produktów, surowcach oraz wyposażeniu technicznym odgrywają media branżowe. Jednymi z najbardziej aktualnych nośników informacji są regularnie wydawane czasopisma fachowe i serwisy internetowe kierowane do odbiorców reprezentujących określoną gałąź przemysłu czy dziedzinę nauki, w tym również uczniów w zawodzie.

Czasopisma specjalistyczne jako środek dydaktyczny

Organizacja bazy dydaktycznej szkół zawodowych wszystkich poziomów powinna spełniać ściśle określone wymogi. Rekomendowane wyposażenie pracowni i warsztatów szkolnych uwzględnia wymagania, jakie powinny spełniać między innymi budynki szkół i placówek, jak i pracownie kształcenia zawodowego. Zgodnie z zaleceniami metodyków, rekomendowane wyposażenie pracowni i warsztatów szkolnych powinno zawierać wyposażenie ogólnodydaktyczne, w tym również stale aktualizowane zbiory literatury, periodyków i czasopism. Środki te mają dać możliwość zaznajomienia się ucznia z nowinkami i dać ogólną wiedzę na temat kierunków rozwoju branży, w której pobiera naukę zawodu. Wydawcy czasopism branżowych powinni wyjść naprzeciw tym oczekiwaniom i podjąć wyzwanie jakie niesie upowszechnienie tego typu wydawnictw nie tylko w gronie czytelników będących fachowcami lecz również nowemu odbiorcy zdobywającemu pierwsze szlify w zawodzie.

Uczennice kl II ZSZ w zawodzie cukiernik z ZSZ w Jastrzębiu - Zdroju
podczas lekcji z wykorzystaniem czasopism branzowych "Cukiernictwo" (wydawca Elamed)

Wiele szkół zawodowych od dawna prenumeruje i udostępnia uczniom często bardzo bogate zasoby tego typu opracowań. Są to nieocenione pomoce dla nauczyciela i duża baza aktualnej wiedzy do wykorzystania przez uczniów. Nie bez znaczenia jest również wpływ czasopism fachowych na wzbudzanie i rozwijanie pasji i zainteresowań związanych z wyuczanym zawodem.

Czynnikiem znacząco utrudniającym popularyzację czytelnictwa publikacji zawodowych jest jednak ciągle pogarszająca się kondycja finansowa polskiej oświaty, której efektem jest brak środków na systematyczne uzupełnianie szkolnych bibliotek czy klasopracowni w tego typu pomoce.

Serwisy i blogi branżowe

Znakiem czasu jest poszukiwanie wiedzy i odpowiedzi na nurtujące pytania nie w bibliotekach czy encyklopedycznych opracowaniach lecz w sieci Internet. Z perspektywy nauczyciela – wykładowcy przedmiotów zawodowych zjawisko to jest szczególnie widoczne. Zarówno osoby prowadzące działalność gospodarczą, pracownicy z wieloletnim doświadczeniem, stażyści jak i uczniowie czy studenci powszechnie aktualizują swą wiedzę zawodową w oparciu o publikacje sieciowe. W polskojęzycznej strefie Internetu funkcjonuje wiele portali o tematyce związanej z poszczególnymi branżami czy technologiami jednak zasoby te reprezentują bardzo różny pozom merytoryczny a forma prezentacji treści jest często tak nieatrakcyjna czy skomplikowana, że skutecznie zniechęca internautów.

W latach ubiegłych podejmowane były liczne próby budowy obszernych portali branżowych o wysoko postawionych aspiracjach jednak w większości przypadków skończyły się one niepowodzeniem. Niestety realia rynkowe nie sprzyjały dotychczas samofinansowaniu się tego typu stron.

Rozrastający się rynek producentów i ustawiczne starania o pozyskanie nowych klientów stworzy dogodne warunki dla rozwoju tego typu formy publikacji branżowych jako jednoczesnego nośnika treści merytorycznych i równocześnie biznesowych oraz reklamy. Jest to również jedna z prognozowanych dróg rozwoju obecnych wydawców.

Interesującym zjawiskiem jest duża aktywność autorów prywatnych blogów, których tematyką są wąskie zagadnienia z określonej dziedziny. W związku z własnymi zainteresowaniami zawodowymi śledzę rozwój blogosfery w dziedzinie cukiernictwa i gastronomii, oba te nurty przedstawiają często bardzo wysoki, profesjonalny poziom co dobrze wróży dla rozwoju właśnie tych form działalności medialnej.

Wolne zasoby edukacyjne

W Polsce pod koniec lat 90. do szkół dotarła rewolucja informatyczna – komputery i dostęp do sieci Internet. Techniki teleinformacyjne, początkowo odbierane jako dziwaczne „nowinki” obsługiwane przez nieliczne grono wtajemniczonych „szamanów” (czy może raczej oszołomów) całkowicie zrewolucjonizowały dostęp do wiedzy i zmieniły oblicze nowoczesnej szkoły. Ostatnie lata to kolejny krok w kierunku cyfryzacji: pracownie przedmiotowe wyposażone w stanowiska komputerowe, tablice interaktywne, multimedialne projektory, a przede wszystkim współpracujące z interaktywnym zestawami serwisy i oprogramowania edukacyjne.

Rozwój wolnych zasobów edukacyjnych w sieci to zjawisko powszechne w krajach Europy i szczodrze dotowane przez organizacje oświatowe. W polskich realiach wolna edukacja w sieci długo jeszcze pozostanie w niszy. Obecnie zarówno tworzenie jak i wykorzystanie ogólnie dostępnych zasobów i narzędzi edukacyjnych w sieci to wciąż jeszcze egzotyka i ekstrawagancja, którą zajmują się pasjonaci rzadko wynagradzani za swoją wiedzę, pracę i kreatywność. Jednak pomimo niełatwej sytuacji, w Polsce powstaje wiele wzorcowych i uznawanych w świecie zasobów e-edukacji.

Przykładem takiej inicjatywy jest Almanach cukierniczo piekarski. Almanach jest rodzajem portalu i jednocześnie platformą elearningową zawierającą autorskie opracowania ebooków do nauki zawodu cukiernika i piekarza, pomoce dydaktyczne dla nauczycieli zawodu, prezentacje, videocasty, testy wiedzy, gry edukacyjne i wiele innych ogólnodostępnych narzędzi. Almanach pozwala zarówno na samodzielne kształcenie jak również dostosowany jest do wykorzystania podczas zajęć stacjonarnych w szkołach zawodowych.

Niestety, w chwili obecnej jest to jedyny w Polsce ogólnodostępny zasób edukacyjny tego typu kierowany do uczniów i nauczycieli szkół zawodowych. Przykład ten obrazuje jednak jedną z możliwych dróg rozwoju szkolnictwa zawodowego a również sposób na zagospodarowanie swoistej niszy na rynku publikacji branżowych kierowanych zarówno do profesjonalistów jak i uczniów czy amatorów. Być może jest to również wyzwanie, przed którym staną również administratorzy portali branżowych, wydawcy tradycyjnych podręczników czy tez czasopism fachowych i naukowych.

Elearning a kształcenie ustawiczne

Odpowiedzią na oczekiwania związane z koniecznością stałego uzupełniania wiedzy zawodowej i kształceniem ustawicznym jest realizowany obecnie przez Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej (KOWEZiU) projekt wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość. W ramach projektu powstały obszerne zestawy kursów zawodowych, które udostępnione zostaną szkołom zawodowym z przeznaczeniem do prowadzenia kwalifikacyjnych kursów zawodowych z wykorzystaniem metod kształcenia na odległość. Wśród blisko 170 zestawów są materiały przeznaczone do nauki wybranych obszarów kwalifikacji w większości zawodów. Te nowe narzędzia edukacyjne opierające się o środowisko sieciowe mogą już wkrótce zrewolucjonizować podejście do edukacji zawodowej zarówno młodzieży szkolnej jak i osób dorosłych.

Szerzej o projekcie Kształcenie Na Odległość w kolejnym artykule opublikowanym wkrótce na łamach EID.
 

* * *
 

O autorze:
		Szymon Konkol  Nauczyciel dyplomowany,  magister pedagogiki, mistrz cukierniczy, wielokrotny laureat wyróżnień branżowych i edukacyjnych, inicjator oraz koordynator projektów edukacji zawodowej, w tym Małej Akademii Mistrzostwa Zawodowego (www.mamz.pl), autor subiektywnego bloga o edukacji EDUfabryka (www.edufabryka.blogspot.com) , współzałozyciel portalu społecznościowego Republika Edukacji (www.republikaedukacji.pl) oraz członek redakcji serwisu wolnej publicystyki edukacyjnej Nowy Model Szkoły (www.nowymodelszkoly.edu.pl). Pracuje jako nauczyciel zawodu w szkołach w województwie śląskim.