Starość a wychowanie

dr Ilona Gołebiewska, 28 Luty 16

Jak się ma relacja starości wobec wychowania we wcześniejszych fazach życia, szczególnie w młodości? Przede wszystkim należy wyjść z założenia, że starość jest czasem, do którego należy się właściwie przygotowywać, tak jak człowiek przygotowuje się do prowadzenia dorosłego życia, podjęcia pierwszej pracy, założenia rodziny. Należy „wychować” człowieka do roli seniora. Człowiek starzeje się od chwili przyjścia na świat. Świadomość tej prawidłowości powinna wiązać się z jednoczesnym przygotowywaniem człowieka do kolejnych etapów życia, w tym do starości. Przygotowanie do starości powinno przejawiać się w działaniach na rzecz takiego poziomu życia, który zapewniłby człowiekowi w starszym wieku zaspokojenie wszystkich jego potrzeb bytowych, psychicznych i intelektualnych. Prawidłowe przygotowanie do starości jest najlepszym sposobem na godzenie się ludzi z wkraczaniem w ostatnią fazę życia, dostrzeganie w starości interesującego etapu, który może być drogą do spełnienia niezrealizowanych dotąd planów.
 

Wychowanie do starości spełnia w życiu człowieka bardzo istotne zadanie. Powinno być podejmowane już w rodzinie i obejmować takie aspekty, jak uczenie właściwego stosunku do osób starszych, kształtowanie postaw prozdrowotnych, zdobywanie wykształcenia i środków pozwalających na godne życie. O takie wychowanie jest coraz trudniej, ponieważ zanika model rodziny wielopokoleniowej, a rodzice mają coraz mniej czasu na przebywanie z dziećmi. Nadzieje pokładane są w szkole, która powinna podejmować kwestie starości. Jednak współczesny system edukacji problem przygotowania do starości traktuje marginalnie, wychodząc z założenia, że jest to okres życia zbyt odległy czasowo, by jego tematykę podejmować już w latach nauki szkolnej.

Inaczej sytuacja wygląda w odniesieniu do seniorów, którym obecnie proponuje się wiele form aktywności. Jest coraz więcej projektów, mających na celu animację osób starszych nie tylko do czynnego spędzania wolnego czasu, ale też do radzenia sobie z problemami starczego wieku.

Można więc mówić o wychowaniu do starości w aspekcie edukacji młodego pokolenia, jak również właściwego przygotowania seniorów do zmieniających się warunków życia w fazie starości. Przygotowanie i wychowanie do starości stanowi główne zadanie stawiane przed społeczeństwem polskim, ze względu na coraz większą liczbę osób będących w tzw. trzecim i czwartym wieku. Motywowanie do aktywności fizycznej i intelektualnej ma zasadnicze znaczenie w procesie wychowania do świadomie przeżywanej starości. Jego celem jest nie tylko ochrona zdrowia, zapobieganie niepełnosprawności i patologicznej starości, ale też brak uzależnienia od innych osób.

Punktem wyjścia jest chęć zapewnienia seniorom możliwości samodzielnego funkcjonowania w najbliższym środowisku i możliwość utrzymania zdrowia. Głównym zadaniem szeroko pojętego wychowania do starości jest rozwijanie umiejętności planowania swojej egzystencji w taki sposób, by starość nie była dla człowieka fazą życia łączącą się z rezygnacją z aktywności fizycznej i umysłowej, ale żeby była stanem naturalnym, który będzie akceptowany zarówno mentalnie, jak i emocjonalnie.

Wychowanie do starości dąży też do zniwelowania stereotypowego spojrzenia na starość, które nadal jest mocno zakorzenione w polskim społeczeństwie i w innych krajach. Mimo specyficznych cech, problemów, ograniczeń, starość powinna być odbierana jako naturalny okres rozwoju człowieka, podobnie jak wcześniejsze fazy jego życia. Duży nacisk jest kładziony również na kształtowanie właściwych postaw wobec życia, pozytywnego nastawienia względem własnej przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.

Umiejętność planowania swego życia i akceptacji dziejących się w nim wydarzeń pozwoli na dokonywanie zmian, które są wpisane również w starość. Należy zatem podjąć działania mające na celu wykorzystanie zasobów społecznych, jakie stoją za seniorami – ich doświadczenia, wiedzy, wolnego czasu, zaangażowania społecznego.  

* * *

O autorce:
		Ilona Gołębiewska doktor nauk społecznych, pedagog, terapeuta, socjolog, trener komunikacji, wykładowca akademicki. Poetka, debiutowała w 2012 r. tomem poezji „Traktat życia” (Miniatura). Jest członkiem Światowego Stowarzyszenia Poetów (Movimiento Poetas del Mundo). Jej wiersze są tłumaczone na język angielski, rosyjski, francuski i szwedzki. Autorka książki naukowej „Obraz starości w prozie Marii Kuncewiczowej” (Miniatura 2013) oraz publikacji naukowych i popularnonaukowych dotyczących pamięci kulturowej i społecznej, gerontologii, andragogiki, edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, edukacji regionalnej, komunikacji społecznej oraz mass mediów. Jest producentem teledysków, zajmuje się fotografią artystyczną, grafiką komputerową, komponowaniem muzyki, pisze scenariusze, skecze, eseje i felietony. Autorka internetowego bloga „Ilona Gołębiewska – inspiracje literackie i naukowe” oraz bajek, baśni, opowiadań dla dzieci i młodzieży. Pomysłodawczyni i realizatorka autorskiego projektu literacko-artystycznego „Dziecka Świat”, którego założeniem jest popularyzacja literatury i poezji dziecięcej z wykorzystaniem muzyki i multimediów. Jest miłośniczką literatury polskiej i obcej, kultury Hiszpanii, poezji śpiewanej i literatury dziecięcej. Gdy pisze, ucieka do starego drewnianego domu na mazowieckiej wsi, w którym czas się zatrzymał. Uwielbia pracę z innymi ludźmi, długie podróże do zapomnianych miejsc, czytanie książek po nocach oraz zapach świeżej kawy o poranku.