Nauczyciel towarzysz w rozwoju

Jarosław Kordziński, 15 Maj 16

Dziecko to nie segregator biurowy, do którego można wkładać dawki wiedzy niczym zapisane kartki papieru.

/Joachim Bauer/

Prowadziłem ostatnio kilka szkoleń bezpośrednio w szkołach i odczułem w ich wyniku pilną potrzebę rozmowy na temat wspierającej roli nauczycieli. Wiele ostatnio mówimy o potrzebie zmiany paradygmatu edukacji. O konieczności zmiany szkoły transmisyjnej na wspomagającą rozwój ucznia. O korzyściach wynikających z zamiany kultury nauczania na kulturę uczenia się. O co chodzi?

Dzisiejszy system oświaty to w znacznym stopniu struktura identyfikacji braków. Służy temu sposób oceniania pracy uczniów a także powszechny sposób interpretacji wyników egzaminów zewnętrznych. Dzięki takiemu stanowi rzeczy większość uczniów wie, że ma gorsze wyniki od innych lepszych od siebie uczniów, a i szkoły otrzymują twardą wiedzę, że w większości wypadków lokują się w hierarchii średnich punktacji testów egzaminacyjnych niżej niż większa lub mniejsza część szkół w regionie czy kraju.

Tymczasem optymalnym sposobem pracy z uczniami, zwłaszcza z tymi, którzy sobie gorzej radzą, to praca na ich zasobach. Stawarza on możliwość budowania właściwej przestrzeni do refleksji, do samodzielnego podejmowania decyzji, do przejmowania odpowiedzialności. Podstawowym narzędziem w tego rodzaju pracy są pytania. Tyle, że nie te, które sprawdzają czego uczeń nie wie, ale takie, które pozwolą mu dojść do nowych kompetencji, wychodząc z poziomu własnych doświadczeń, refleksji i przeżyć. Co więcej, w tym podejściu niedopuszczalne jest sugerowanie, doradzanie czy tym bardziej narzucanie rozwiązań. Wskazane jest natomiast takie organizowanie przestrzeni edukacyjnej, w której uczeń będzie mógł poszukiwać, podejmować ryzyko, testować różne możliwości, formułować hipotezy, gromadzić dookoła nich niezbędne zasoby i wreszcie proponować i bronić właściwe dla danego zagadnienia rozwiązania.

By tak się działo warto korzystać w codziennej praktyce z powszechnie znanych procedur proponowanych w ramach oceniania kształtującego czy przypatrzyć się kolejnym rozwiązaniom związanym z praktykowaniem w szkole narzędzi TOC będących elementem myślenia krytycznego. Ocenianie kształtujące wiąże ze sobą opis zakładanych rezultaty z informacją zwrotną mówiącą o tym w jaki sposób uczniowie dochodzą do zakładanych celów. Kiedy uczeń wie, czego się od niego oczekuje. Kiedy rozumie, co powinien po kolei osiągnąć, by uzyskać ostateczny rezultat. Kiedy spostrzega cel swojej pracy jako zdarzenie korzystne i atrakcyjne, a do tego sam decyduje o ścieżce, która do niego - wówczas po prostu mu się chce.

Podobnie, kiedy stosując narzędzia TOC. Kiedy samodzielnie analizuje treści oraz zestawia ze sobą dane. Kiedy wnioskuje z wykorzystaniem analizy związków przyczynowo skutkowych, dostrzega i potrafi wykorzystać wiedzę na temat ograniczeń. Kiedy do tego wykorzystuje na co dzień atrakcyjne wizualizacje i współpracuje z innymi uczniami – wówczas również po prostu mu się chce.

Praca nad celami, stwarzanie możliwości próbowania autorskich rozwiązań i umożliwienie przejmowania odpowiedzialności za proces własnego rozwoju są kluczowymi elementami zaangażowania nauczyciela w pracy nad rozwijaniem motywacji uczniów. Dlaczego? Dzisiejsi uczniowi nie lubią, kiedy im się mówi co mają robić. Nie lubią nawet, kiedy im się pokazuje, co jest im potrzebne. Najlepiej więc spytać ich najpierw o ich doświadczenia i o to, co osobiście chcieliby zmienić. Dobrze jest doprowadzić do zobrazowania oczekiwanego i możliwego do osiągnięcia efektu. W ten sposób można doprowadzić do ich osobistego zaangażowania i przekonania o potrzebie indywidualnej i grupowej pracy. A, jak napisał John Whitmore:
 

W sytuacji, gdy naprawdę akceptujemy, wybieramy lub bierzemy odpowiedzialność za nasze myśli i czyny, wzrasta nasze zaangażowanie, a także i osiągane wyniki. Gdy narzuca się nam odpowiedzialność, wymaga się jej od nas, oczekuje się lub nawet powierza nam odpowiedzialność, a nie akceptuje w pełni naszej autonomii, wówczas osiągane wyniki się nie zwiększają.

O autorze:
		Jarosław Kordziński Centrum Komunikacji i Mediacji Akademia Dialogu właściciel / szkoleniowiec / redaktor / autor / ekspert edukacyjny Trener szkoleniowiec specjalizujący się w kształceniu kompetencji społecznych: komunikacji interpersonalnej, pracy w zespole, rozwijaniu umiejętności przywódczych, wywierania wpływu na innych, autoprezentacja itp.) Mediator sądowy. Autor i realizator szkoleń e-learningowych. Duże doświadczenie w pracy na rzecz rozwoju zawodowego nauczycieli wychowawców. Autor programów szkoleniowych z zakresu zarządzania szkołą, pracy zespołowej, kształcenia i wychowania a także rozwoju zawodowego nauczycieli. Trener w programie TERM-IAE. Superwizor w programach Sierra-PIE oraz TERM-Edukator. Autor licznych projektów oraz szkoleń z zakresu zarządzani placówkami oświatowymi (motywowanie, ocena pracowników, zarządzanie jakością w szkole), metod pracy wychowawczej, współpracy z rodzicami, planowania i realizacji własnego rozwoju. Realizator zajęć z zakresu psychoedukacji w projekcie English Teaching finansowanym ze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Ciągła praca dla szkół i nauczycieli w zakresie miedzy innymi przeciwdziałania agresji, rozwiązywania sytuacji konfliktowych w szkole, profilaktyki uzależnień, komunikacji interpersonalnej, współpracy z rodzicami itd.
Tekst zamieszczony na blogu autora http://trenerzypower.pl/blog/