www.edukacjaidialog.pl Mój profil Blogi Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna

Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna

Wielu rodzicom i nauczycielom trudno jest zrozumieć, dlaczego kary i nagrody są złe. Jeszcze trudniej zrozumieć szkodliwość oceniania opisowego, które wiąże się z wyrażaniem przez dorosłego opinii o dziecku, jego zachowaniu czy postępach.

Stosunkowo łatwej zrozumieć szkodliwość kar, ale dlaczego obiecanie loda za piątkę z angielskiego, czy pomoc siostrze miałaby być czymś szkodliwym? Dylematom związanym z motywacją wewnętrzną i zewnętrzną Alfie Kohn, autor książki „Wychowanie bez nagród i kar” poświęca wiele uwagi. Autor wyjaśnia związek między nimi i pokazuje, dlaczego motywacja zewnętrzna może niszczyć wewnętrzną. Warto przytoczyć słowa Kohna.

Jednak nie to jest problemem, że motywacja zewnętrzna różni się od wewnętrznej albo jest od niej gorsza, choć oba stwierdzenia są prawdziwe, tylko że motywacja zewnętrzna może ograniczać wewnętrzną. Kiedy tej pierwszej przybywa, druga zazwyczaj słabnie. Im bardziej ktoś jest nagradzany za zrobienie czegoś, tym mniej będzie skłonny interesować się rzeczą, którą musiał zrobić, żeby dostać nagrodę.

Innymi słowy, nagroda odciąga uwagę od tego, co robimy lub czego się uczymy. Problemowi temu dużo uwagi poświęca też neurobiolog Gerald Hüther, wyjaśniając problem na poziomie biochemii mózgu. Zdaniem Hüthera określenie „motywacja zewnętrzna” wprowadza w błąd. W rzeczywistości jest to technika manipulowania ludźmi i narzucania im zewnętrznych celów. Z „motywacją zewnętrzną” mamy do czynienia wtedy, gdy dziecko nie chce czegoś zrobić, więc zmuszamy je do tego strasząc karą lub obiecując nagrodę. Alfie Kohn przytacza w swojej książce badania, które pokazują, że dzieci nagradzane za robienie czegoś, co przedtem sprawiało im radość, tracą zainteresowanie tym zajęciem.

Płaćmy dzieciom za układanie puzzli, a zobaczymy, że przestaną się nimi bawić po skończonym eksperymencie, gdy tymczasem te, którym nie płacono, będą je układały dalej i bez żadnej zachęty.

Jeśli ktoś nie wierzy Kohnowi i przytaczanym przez niego badaczom, powinien sam przeprowadzić taki eksperyment. Warto, bo straty spowodowane stosowaniem motywacji zewnętrznej są ogromne! Ja sama po wielu latach spędzonych najpierw przy tablicy, a potem na hospitowaniu lekcji prowadzonych przez inne osoby, jestem przekonana, że tak właśnie jest. Motywacja zewnętrzna bardzo często niszczy tę wewnętrzną. Dla nauczycieli największym problemem są uczniowie, którym już nic się nie chce i nic ich nie interesuje. Ale przecież przychodząc do szkoły, były to ciekawe świata i spragnione aktywności dzieci. Coś w szkołach robimy źle i nie chcemy tego dostrzec.

Alfie Kohn w „Wychowaniu bez nagród i kar” porusza tak wiele ważnych problemów, że powinnam poświęcić tej książce jeszcze wiele wpisów. Ona naprawdę może radykalnie zmienić podejście do dzieci.

* * *

O autorce:

Marzena Żylińska

Zajmuje się metodyką i neuropedagogiką. Jest wykładowcą NKJO W Toruniu, studiów podyplomowych WSG "Neurodydaktyka z tutoringiem", prowadzi blog "Neurodydaktyka, czyli neurony w szkolnej ławce". W licznych publikacjach popularyzuje neurodydaktykę jako interdyscyplinarną dziedzinę nauki, opartą na badaniach mózgu, która stawia sobie za cel stworzenie nowych koncepcji pedagogicznych i inicjuje poszukiwanie przyjaznego mózgowi systemu edukacyjnego. Autorka książek "Postkomunikatywna dydaktyka języków obcych w dobie technologii informacyjnych" oraz "Neurodydaktyka". Jej celem jest stworzenie modelu szkoły, w której uczniowie będą mogli w pełni wykorzystać swój potencjał i rozwijać talenty.

Teskt ukazał się pierwotnie na blogu autorki w serwisie www.budzacasieszkola.pl