Jak jedzenie wpływa na nasze myślenie?

Julian Piotr Sawiński, 22 Grudzień 16

Myśląc o świętach i jedzeniu warto pamiętać, że jedzenie wpływa na myślenie, które jest jedną z najważniejszych ludzkich cech i czynności uczenia się prowadzących do tworzenia wiedzy. Jest efektem aktywności naszego mózgu, który lubi aktywność, glukozę i inne związki chemiczne. Warto rozumieć i znać odpowiedź na pytania: Jak jedzenie wpływa na myślenie? Jaka dieta wspomaga prawidłowe funkcjonowanie mózgu?
 

Mózg lubi aktywność

Mózg człowieka jest najważniejszym organem. To on widzi, słyszy, rozumuje, pamięta i czuje itd. Jest niesamowitym organem, nieskończonym źródłem odpowiedzi lub podpowiedzi i nowych fascynujących pytań. Mózg lubi aktywność, uczy się chętnie. Odsłania, dzięki coraz bardziej zaawansowanym metodom badawczym kolejne swe tajniki. Niektórzy wskazują, że w studiach nad nim można widzieć wręcz antropologię XXI wieku.

Mechanizmy jego działania bada przede wszystkim neurobiologia. Trudno jest wykazać jego wielkość i mechanizmy działania bez gruntownej wiedzy neurobiologicznej. Gdy np. pytam nauczycieli: czym człowiek widzi? - odpowiadają, że okiem; czym słyszy? - wskazują, że uchem; a czym kochamy? - odpowiadają, że sercem. Przecież, że trzeba znać tajniki neurobologii, aby wiedzieć, że posiada różnorodne ośrodki korowe i podkorowe, odpowiedzialne za poszczególne funkcje naszego organizmu.

Miejscem i sprawcą tych czynności jest oczywiście ludzki mózg. Dydaktyką, które wykorzystuje tę wiedzę jest neurodydaktyka. Bazuje na wiedzy neurobiologii, neurologii i humanistycznej psychologii [2012¹]. Warto poznać jej zagadnienia i głębiej zrozumieć czynności mózgu oraz warunki jego prawidłowego funkcjonowania. On lubi otwartość i wolność, źle czuje się w puszce (fot. 1).

 

Możliwości rozumienia ludzkiego mózgu

Metabolizm i nasze odżywianie się decydują o zdrowiu i kondycji organizmu. To wiemy od dawna, ale warto z wielu względów pomóc uczniom zrozumieć funkcjonowanie ludzkiego mózgu i ogromną rolę biologicznej (fizjologicznej, higienicznej) wiedzy, oczywiście nie tylko tej o racjonalnym żywieniu i funkcjonowaniu mózgu. Trzeba w szkole ogólnokształcącej zwiększyć liczbę godzin biologii człowieka.

Można tu kolejny raz przypomnieć i zaapelować do decydentów o właściwe miejsce biologicznej edukacji w ogólnokształcącej szkole. Szerzej o randze i znaczeniu biologii w edukacji jest w artykule pt. Dlaczego edukacja potrzebuje więcej biologii? [2016²]. Jest upowszechniony na stronie czasopisma „Edukacja - Internet - Dialog” – www.edukacjaidialog.pl/blog.

Mózg jest miejscem myślenia i uczenia się. A ważne w tym temacie jest oczywiście racjonalne, naukowe myślenie oraz rozumienie treści kształcenia. Niektórzy alarmują, że ono stało się dziś towarem deficytowym. Racjonalne myślenie i działanie nauczyciela można sprowadzić do tego, aby treści i sprawy trudne oraz złożone dla uczniów uczynić prostymi, jasnymi i zrozumiałymi. Bo najważniejsze jest rozumienie pojęć, zależności i zjawisk itd.: 
 

Bo rozumienie warunkuje naszą zdolność opisywania, omawiania, wyjaśniania i interpretowania. [2016³]

Mózg lubi glukozę

Mówi się, że mózg lubi słodycze. To prawda, ale warto tu również przypomnieć, że powodzenie w poznawaniu i uczeniu się zależy w dużej mierze od nastawienia do uczenia się i percepcyjnych możliwości uczniów, które przecież są różne. Szersze uzasadnienie tego znaczenia naszego nastawienia w uczeniu się jest np. w artykule pt. Po co nam rozumienie treści i innych ludzi? [2016⁴]. Jest na internetowej stronie czasopisma ”Edukacja - Internet - Dialog” – www.edukacjaidialog.pl/blog. Pytaniem nauczycieli jest: Czy i jak można poprawić te uczniowskie możliwości uczenia się?

„Masa dojrzałego mózgu stanowi zaledwie 2-3% masy całego organizmu, jednak organ ten może zużywać nawet jedną czwartą glukozy całego organizmu. Nasz mózg do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje jednak nie tylko glukozy – jako źródła energii – ale także innych związków, które, chociaż bezpośrednio energii nie produkują, są niezbędne dla prawidłowego metabolizmu” [2016⁵].

Metabolizm człowieka jest opisany w biologii i warto go rozumieć. Warto jednak także poszerzyć swoją wiedzę o wpływie odżywiania się na funkcjonowanie własnego mózgu. Polecam ciekawy artykuł prof. Izabeli Gutowskiej pt. Jedzenie na myślenie. Jaką dietą wspomagać prawidłowe funkcjonowanie mózgu? - który warto przeczytać! Jest w zachodniopomorskich „Refleksjach” nr 6/2016. (fot. 2)
 

Mózg potrzebuje energii

Mózg do pracy potrzebuje dużo energii. Prof. I. Gutowska [2016⁶] w ww. artykule przypomina, że: „Glukoza jest obligatoryjnym substratem energetycznym dla mózgu. W szczególnych przypadkach narząd ten, aby zapewnić sobie wydajność, może korzystać z innych substratów energetycznych, którymi są ciała ketonowe, syntetyzowane podczas głodzenia, lub mleczan, produkowany w okresie zwiększonej aktywności fizycznej ” [2016⁷]. 

Myślenie zależy nie tylko od odżywiania i fizjologii mózgu, ale także od ogólnego metabolizmu i sprawności układu krążenia. W artykule ww. jest omówienie kilka istotnych treści dotyczących wpływu naszego jedzenia na myślenie. Ukryte są pod następującymi podtytułami:
 

1. Mózg lubi „dobrze zjeść”
2. Glukoza a uzależnienie
3. Niezbędnik pokarmowy
4. Gotowe mieszanki przypraw. Jeść czy nie jeść? Warto przeczytać!

Można jeszcze dodać, że: Izabela Gutowska jest doktorem habilitowanym nauk medycznych, prof. PUM w Zakładzie Biochemii i Żywienia Człowieka Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie [2016⁸]. Wiedza więc przedstawiona w ww. artykule jest w dużym stopniu wiarygodna. Nasze jedzenie i myślenie są od siebie zależne.

----------

[1] J. P. SAWIŃSKI, Zasady neurodydaktyki, czyli jak zrozumieć pracę ludzkiego mózgu? „Dyrektor Szkoły” Akademia Zarządzania DS - lekcja 2, 2012 nr 11, s. 39-46.
[2] J. P. SAWIŃSKI, Dlaczego edukacja potrzebuje więcej biologii? ”Edukacja - Internet - Dialog” – www.edukacjaidialog.pl/blog - z 06.06.2016.
[3] J. P. SAWIŃSKI, Po co nam rozumienie treści i innych ludzi? ”Edukacja - Internet - Dialog” – www.edukacjaidialog.pl/blog - z 27.11.2016.
[4] J. P. SAWIŃSKI, Po co nam rozumienie treści i innych ludzi? ”Edukacja - Internet - Dialog” – www.edukacjaidialog.pl/blog - z 27.11.2016.
[5] I. GUTOWSKA, Jedzenie na myślenie. Jaką dietą wspomagać prawidłowe funkcjonowanie mózgu? „Refleksje” 2016 nr 6, s. 58-61.
[6] I. GUTOWSKA, Jedzenie na myślenie. Jaką dietą wspomagać prawidłowe funkcjonowanie mózgu? „Refleksje” 2016 nr 6, s. 58-61.
[7] I. GUTOWSKA, Jedzenie na myślenie… Op.cit., s. 58-61.
[8] I. GUTOWSKA, Jedzenie na myślenie… Op.cit., s. 58-61. 

* * * 

O autorze:
		dr Julian Piotr Sawiński Nauczyciel dyplomowany biologii i geografii, doktor nauk przyrodniczych, dydaktyk biologii, konsultant CEN w Koszalinie ds. informacji i innowacji pedagogicznych. Redaktor naczelny "Nauczycielskiej Edukacji". Nauczyciel Roku 1995 "Fundacji Innowacja" w Warszawie. Rzeczoznawca MEN ds. recenzowania podręczników i pomocniczych środków dydaktycznych do biologii i przyrody, egzaminator OKE z biologii, trener grupy 600 programu "Ocenianie w Nowej szkole". Organizator różnych kursów i warsztatów edukacyjnych dla nauczycieli. Autor ponad 850 publikacji edukacyjnych nt. edukacji i innowacji. Kierunkowe zainteresowania: ornitolog.
Tekst pierwotnie ukazał się w Biuletynie Centrum Edukacji Nauczycieli w Koszalinie "Nauczycielska Edukacja"