Cyfryzacja edukacji po polsku - czyli ratujmy co się da...

Szymon Konkol, 26 Wrzesień 16

Każda kolejna ekipa rządząca wdraża w życie własne wizje dobrych zmian, mających polepszyć funkcjonowanie systemu edukacji i unowocześnić procesy uczenia się i nauczania. Jedną z recept jest wprowadzanie do szkół szeroko rozumianych technik i technologii informacyjno – komunikacyjnych.
 

Jednym z przykładów cyfryzacji edukacji jest opracowanie i udostępnienie otwartych zasobów edukacyjnych w sieci Internet. Przedsięwzięcia te, są zbieżne z dyrektywami Unii Europejskiej i łatwo pozyskać granty na ich finansowanie z czego chętnie korzystają organizacje rządowe, ośrodki akademickie oraz liczne fundacje. Na przestrzeni kilkunastu lat w Polsce powstało wiele platform, e-podręczników i innych innowacyjnych narzędzi edukacyjnych. Na ich przygotowanie wydano ogromne kwoty lecz większość tych projektów została zaniechana niemal natychmiast po ich ukończeniu i nigdy nie doczekała się upowszechnienia. Czemu tak się stało?

Aby odpowiedzieć na pytanie o przyczyny takiego stanu rzeczy, przyjrzyjmy się kilku projektom realizowanym pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Repozytorium modułowych programów nauczania i pakietów edukacyjnych

W ramach projektu finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowanego w latach 2000–2008 przygotowane zostały między innymi tak zwane pakiety edukacyjne, zawierające zestawy poradników do kształcenia zawodowego. W repozytorium znajduje się 3428 kilkudziesięciostronicowych opracowań zawierających treści merytoryczne dla kształcenia w 186 zawodach. Są to opracowania podręcznikowe adresowane uczniom szkół zawodowych oraz poradniki dydaktyczne dla nauczycieli przedmiotów zawodowych. Pomimo wysokiej jakości i doskonałych recenzji, zasoby te praktycznie nigdy nie trafiły do szkół. Ukończenie prac nad Repozytorium zbiegło się z wprowadzeniem zmian w systemie edukacji, marginalizacją szkolnictwa zawodowego i wdrożeniem nowych podstaw programowych kształcenia zawodowego. Zmiana ta wymusiła wprowadzenie nowych podręczników i tym samym cyfrowy księgozbiór uznany został za nieaktualny. Produkty tego projektu znaleźć jeszcze można w archiwalnych materiałach zamieszczonych na stronach Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej (http://www.koweziu.edu.pl/programy-modulowe).

Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie

Wkrótce po zakończeniu wspomnianego wyżej projektu, rozpoczęto prace nad wprowadzeniem nowych zasobów edukacyjnych dla kształcenia zawodowego. Celem projektu realizowanego w latach 2009–2014 było upowszechnianie i promowanie kształcenia na odległość w kształceniu zawodowym i ustawicznym. Głównym rezultatem projektu było przygotowanie 169 kursów e-learningowych dla uczniów i słuchaczy szkół zawodowych w oparciu o nową podstawę programową kształcenia w zawodach. Opublikowane w sieci i udostępnione do pobrania kursy są interaktywnymi platformami zawierającymi setki e-booków, filmów i testów, które w znaczący sposób mogą ułatwić zdobywanie wiedzy i kompetencji w zawodach wszystkich branż. Pomimo dostępności tak obszernych materiałów i narzędzi, szkoły zawodowe nie są zainteresowane korzystaniem z nich. Przyczyną tego faktu jest forma „kursów” wymuszająca proces instalacji platform na serwerach szkół i ich obsługę techniczną i administracyjną. Kolejną trudnością są zapisy prawa oświatowego uniemożliwiające szkołom prowadzenie zajęć z wykorzystaniem metod kształcenia na odległość. Kursy e-learningowe przygotowane w projekcie są dostępne pod adresem: http://www.kno.koweziu.edu.pl. Jak zapowiada MEN, w roku 2017 ma nastąpić kolejna zmiana podstaw programowych i kwalifikacji w zawodach i zasoby platform zostaną wycofane z użytku szkolnego. Otworzy to drogę do już planowanych prac nad opracowaniem nowych zasobów edukacyjnych i e-podręczników do kształcenia zawodowego.

E-podręczniki do kształcenia ogólnego

Sztandarowym projektem ministrów edukacji dwóch poprzednich kadencji są cyfrowe podręczniki dla szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych udostępnionych na platformie epodręczniki.pl (http://www.epodreczniki.pl/begin). E-podręczniki do kształcenia ogólnego to komponent rządowego programu "rozwijania kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie stosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych – Cyfrowa szkoła”. W projekcie koordynowanym prze Ośrodek Rozwoju Edukacji, powstały cyfrowe zasoby mające zastąpić podręczniki drukowane. Zgodnie z założeniami projektu w latach 2012–2015 powstała nowoczesna platforma edukacyjna do tworzenia i udostępniania e-podręczników na zasadach pełnej otwartości (materiały zawarte w tych podręcznikach będą publikowane na wolnych licencjach). Projekt ten miał radykalnie zmienić obraz polskiego szkolnictwa – tak się jednak nie stanie. Decyzja o likwidacji gimnazjów i zmianach w edukacji wczesnoszkolnej musi pociągnąć za sobą również zmiany w zakresie materiałów dydaktycznych dopuszczonych do użytku szkolnego, a e-podręczniki trafią do „zniszczarki”. 

Ratujmy co się da...

Na przełomie sierpnia i września 2016 roku, kilkunastoosobowa grupa młodych informatyków, uczniów wywodzących się z Zespołu Szkół nr 4 w Tychach podjęła się zadania archiwizacji i upowszechnienia zasobów powstałych w ramach opisywanych projektów. 15 sierpnia 2016 w sieci pojawiła się platforma E-podręczniki do kształcenia w zawodzie, a pierwszego września swą premierę miała platforma E-podręczniki do kształcenia ogólnego. Celem tej oddolnej inicjatywy jest uchronienie treści opracowań merytorycznych przed ich zniszczeniem i udostępnienie ich internautom w prostej do odbioru formie. Aby to było możliwe połączono ze sobą kilkadziesiąt stron internetowych redagowanych przez różnych autorów w formie blogów, na których publikowane są udostępnione na wolnych licencjach treści. W chwili obecnej na platformie prezentującej zasoby dla kształcenia zawodowego znajdziemy e-podręczniki dla większości popularnych zawodów, natomiast platforma dla kształcenia ogólnego zawiera komplet e-podręczników dla szkoły średniej (ponadgimnazjalnej). Docelowo poszczególne blogi mają być udostępnione do pobrania umożliwiając każdemu łatwy eksport treści na własną stronę i dowolną edycję udostępnionych materiałów. Platformy dostępne są pod adresami: http://epodreczniki-ogolne.blogspot.com oraz http://epodreczniki-zawodowe.blogspot.com. Być może przykład wypływający od beneficjentów edukacyjnych projektów, stanie się impulsem dla decydentów jak można racjonalnie gospodarować środkami i potencjałem jaki mają polskie środowiska edukacyjne.

* * *
 

O autorze:
		Szymon Konkol  Nauczyciel dyplomowany,  magister pedagogiki, mistrz cukierniczy, wielokrotny laureat wyróżnień branżowych i edukacyjnych, inicjator oraz koordynator projektów edukacji zawodowej, w tym Małej Akademii Mistrzostwa Zawodowego (www.mamz.pl), autor subiektywnego bloga o edukacji EDUfabryka (www.edufabryka.blogspot.com) , współzałozyciel portalu społecznościowego Republika Edukacji (www.republikaedukacji.pl) oraz członek redakcji serwisu wolnej publicystyki edukacyjnej Nowy Model Szkoły (www.nowymodelszkoly.edu.pl). Pracuje jako nauczyciel zawodu w szkołach w województwie śląskim.
Tekst ukazał się pierwotnie na blogu autora w serwisie INN Poland