Cisza = śmierć biblioteki
Grzegorz D. Stunża, 18 Sierpień 14
Biblioteki już dawno przestały pełnić rolę tylko wypożyczalni książek, ale pomimo prób wdrażania do tych instytucji nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych, wciąż brak pomysłu, jak przekształcić książnice w społecznych innowatorów.
| Warsztaty BiblioCamp, Gdańsk 2014 |
|
Nowe czasy, nowa rola
Bibliotekarki i bibliotekarze to jedna z niewielu grup ludzi przygotowanych do działań wykraczających poza dotychczasową rolę instytucji, w jakich pracują. Być może futurystyczne myślenie o bibliotekarzach jako edukatorach medialnych i informacyjnych (nie tylko szkolnych), to myślenie ograniczone, chociaż w ocenie niektórych i tak wykraczające poza sztywny szkolny system, w którym to nauczyciele są najważniejsi. Nie ma potrzeby, byśmy się ograniczali – biblioteki mogą być miejscami, gdzie uczniowie (i nie tylko oni) rozwijają kompetencje cyfrowe, poszerzają swoje zainteresowania, eksperymentują i... budują, korzystając z najnowszych technologii.
Niemożliwe? Przyznaję się – chociaż otarłem się o działania bibliotek w kilku projektach pod szyldem
BiblioCamp, którego pomysłodawczynią i koordynatorką jest Alicja Lipińska – nie mam szerokiej wiedzy o funkcjonowaniu bibliotek. Mając możliwość prowadzenia warsztatów w różnych bibliotecznych filiach w Gdańsku, wiem, że są to instytucje otwarte, które gotowe są nawet na warsztaty z gromadami krzyczących dzieci nie zamierzających skupiać się na cichej lekturze. Sięgnę do mocniejszych przykładów zza oceanu, jakie w artykule CNN "
Reinventing libraries for‚ hanging out, messing around and geeking out’" opisuje Emanuella Grinberg.
Kreatywne przestrzenie uczenia się
Autorka opisuje funkcjonowanie publicznej biblioteki w Nashville, chętnie odwiedzanej przez młodych ludzi, gdzie zamiast ciszy można usłyszeć głośny śmiech dzieci. Grinberg podaje, że chociaż od dawna w bibliotekach istniały przestrzenie dla młodych, to dopiero teraz następuje zwrot w kierunku rozwijania przestrzeni uczenia się i tworzenia treści, zamiast tylko ich konsumowania.
Collections, staff and space dedicated to teens have existed in libraries for years. Now, libraries are shifting those resources to developing learning spaces where teens can create content instead of consume it.
Funkcjonowanie bibliotek jako przestrzeni spotkania i aktywności młodych jest istotne zwłaszcza dla dzieci z rodzin o niższych dochodach. Pełni też istotną funkcję np. w wakacje, kiedy dzieci i młodzież mają dużo wolnego czasu. Jak mówi Elyse Adler z Nashville Public Library:
The need for spaces that engage teens becomes even greater during summer break, when teens have more free time (...). We want to provide teens with spaces to explore learning and digital media that they don’t have access to in their homes or at school.
Biblioteka staje się nie tylko miejscem, gdzie można spędzać czas wolny, ale można wykorzystać go aktywnie i kreatywnie, korzystając z narzędzi, których nie posiada się w domu. Co prawda badania "
Dzieci sieci 2.0", w których brałem udział czy raport Fundacji Orange "
Kompetencje cyfrowe młodzieży w Polsce" pokazują, że młodzi mają dostęp do mobilnego sprzętu cyfrowego i aktywnie z niego korzystają, nie oznacza to jednak, że mają dostęp do twórczych narzędzi (wiem, brzmi niewiarygodnie) oraz potrafią i chcą tworzyć oddolnie (tego akurat, jak wskazuje raport Orange, nie chcą robić i głównie konsumują kulturę).
Laboratoria edukacyjne
Grinberg cytuje prezydent American Library Association – Barbara Stripling. Jej zdaniem skupienie się na laboratoriach edukacyjnych i centrach mediów cyfrowych to jedna z dróg przejścia przez biblioteki od pasywnej roli filtrowania dostępu do informacji do społecznych centrów aktywnego uczenia się, które pozwalają nastolatkom m.in. na wyrażanie siebie. Zwraca uwagę także na istotną kwestię – wyjścia poza szkolny program i uzupełniania go:
Libraries are trying to give teens opportunities to work outside of the bounds of the school curriculum to explore their interests
Nowo budowane laboratoria edukacyjne odwołują się do diagnozy rzeczywistości nastolatków. Amerykańscy pomysłodawcy tworzenia bibliotecznych labów sięgają m.in. do raportu przygotowanego pod kierunkiem Mimi Ito "
Hanging out, messing around and geeking out", prezentującego, jak młodzież wykorzystuje nowe technologie komunikowania (
raport dostępny jest za darmo na stonie MIT Press). Dla mnie to kolejny sygnał potwierdzający to, co sam mówię od dłuższego czasu – projektowanie zmian wymaga bazowania na aktualnej wiedzy o rzeczywistości, którą zamierzamy zmieniać. Wymaga również formułowania celów edukacyjnych, skupienia się na konwergencji celów i realizowania różnych działań edukacyjnych, które się uzupełniają oraz pamiętaniu o konwergencji kompetencji (o czym pisaliśmy w raporcie "
Edukacja medialna i informacyjna w Polsce").
Nic nie stoi na przeszkodzie, by biblioteki nie tylko pozwalały rozwijać cyfrowe kompetencje, ale również wykraczały poza miękkie umiejętności, dając możliwość pracy przy użyciu oprogramowania do produkcji mediów, współpracy w sieci czy nawet korzystania z drukarek 3D (mam z nimi problem, bo na razie nie pozwalają na zbyt wiele, warto umożliwić jednak młodym samodzielne poszukiwania zastosowań). Biblioteki mogą stać się nie tylko miejscami spotkań młodych, ale również centrami edukacji, pozwalającymi na ciągłe dokształcanie się i rozwijanie zainteresowań osób w różnym wieku. Warto w tym miejscu raz jeszcze sięgnąć do przytaczanej już Adler:
Teens need more opportunities for learning outside of school, and libraries are uniquely positioned to fill that need in being free and open to everyone in the community.
Samo się nie zrobi
Nie wystarczy wydzielić przestrzeni dla młodych, czy zakupić nowoczesny sprzęt. Potrzebne jest jeszcze zachęcenie nastolatków do swobodnego korzystania ze zaktualizowanych i dopasowanych do ich potrzeb bibliotek. Problem jednak w tym, że młodzi, poza korzystaniem z rozrywkowych aspektów mediów społecznościowych, mają dość niskie potrzeby twórcze. A to może prowadzić do funkcjonowania bibliotek-wydmuszek, o czym rozmawiałem podczas zjazdu Koalicji Otwartej Edukacji z Krzysztofem Lityńskim z
Bibliosfery na przykładzie dużej, dobrze wyposażonej i wspartej kadrami, ale pustej biblioteki w Warszawie. Nie chodzi mi o szukanie anty-przykładów, uczenie się na błędach jednak uważam za bardzo istotne, bo sama infrastruktura to zaledwie część szansy na edukacyjny, pozaszkolny sukces (czy szkoła jest potrzebna, będę się zastanawiał niedługo, tymczasem możecie zerknąć do krótkiego
wpisu Marcina Polaka o poszukiwaniu nowej kultury uczenia się).
Redakcja i korekta językowa – Justyna Zborowska-Stunża
* * *
| O autorze: |
|
fot. Ana Matusewicz
|
|
Grzegorz D. Stunża
jestem doktorem nauk społecznych w zakresie pedagogiki i na co dzień pracuję jako adiunkt w Pracowni Edukacji Medialnej w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Gdańskiego. Główny obszar moich zainteresowań to szeroko rozumiana edukacja medialna. Staram się łączyć pedagogiczne poszukiwania z kulturoznawczymi inspiracjami (spędziłem nawet semestr na studiach II stopnia z zakresu kulturoznawstwa), zajmować nie tylko teorią i prowadzeniem badań, ale także działaniami praktycznymi i aktywistycznymi. Ostatnio fascynuję się medialabami i biorę udział w budowaniu w Medialabu Gdańsk przy Instytucie Kultury Miejskiej w Gdańsku. Poza tym zdarza mi się współpracować jako ekspert z zakresu edukacji medialnej z Narodowym Instytutem Audiowizualnym, Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Fundacją Nowoczesna Polska.
|
| Tekst pierwotnie ukazał się w serwisie http://edukatormedialny.pl/ i jest dostępny na licencji CC BY-SA |
Podziel się
Aktualnie brak komentarzy. Bądź pierwszy, wyraź swoją opinię
