Otwarte e-zasoby w programach Ministerstwa Rozwoju. Stanowisko KOED

Kamil Śliwowski, 23 Listopad 16

Bez takiego nagłośnienia jaki miała Cyfrowa Szkoła, rządowe, otwarte e-podręczniki wchodzą w kolejny etap. W ramach ogłoszonych konkursów „Kształcenie i szkolenie zawodowe dostosowane do potrzeb zmieniającej się gospodarki, Wiedza Edukacja Rozwój” oraz “Tworzenie e-materiałów dydaktycznych do kształcenia ogólnego służących rozwijaniu kompetencji kluczowych” powstają dalsze zasoby edukacyjne, tym razem również do edukacji zawodowej. Oba programy uwzględniają wprowadzone w ubiegłym roku wymagania dot. otwierania zasobów wiedzy w nich powstających. W ramach działań Koalicji Otwartej Edukacji przyjrzeliśmy się praktycznie tym zapisom i ew. problemom, które mogą pojawiać się podczas ich implementacji.
 

Ministerstwo Rozwoju przyjęło “Wytyczne w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze edukacji na lata 2014-2020”, zawierające wymagania dotyczące otwartości zasobów, które stosują się także do programu POWER. Jest to ważny krok w kierunku usystematyzowania i uregulowania kwestii dostępu i możliwości ponownego wykorzystania zasobów edukacyjnych powstających ze środków publicznych.  W rekomendacjach dotyczące materiałów multimedialnych (e-zasobów) tworzonych w wymienionych konkursach przesłanych do Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ośrodka Rozwoju Edukacji oraz Ministerstwa Rozwoju, zwracamy jednak uwagę na ryzyko jaki niosą za sobą niepełne lub niejasne zapisy w regulaminach konkursów. Warto podreślić tutaj, że zarówno w Centrum Cyfrowym i Koalicji Otwartej Edukacji, jak i po stronie administracji publicznej, realizacja Cyfrowej Szkoły przyniosła wiele lekcji i doświadczeń, z których teraz wyciągamy wnioski i rekomendacjach próbujemy zaadresować również kwestie, które w poprzednim programie utrudniały zrealizowanie celu pełnego otwarcia zasobów.

Pełny tekst listu

Rekomendacje obejmują kwestie prawne, metodyczne, technologiczne, finansowe i organizacyjne.

Zwracamy uwagę na ryzyka, jakie niosą za sobą zastosowane zapisy dotyczące praw autorskich oraz zaproponowaliśmy, w jaki sposób warto je doprecyzować i/lub wyjaśniać beneficjentom:
 

Zapis zamieszczony w punkcie 11 regulaminu konkursu „Kształcenie i szkolenie zawodowe dostosowane do potrzeb zmieniającej się gospodarki, Wiedza Edukacja Rozwój” pozostawia beneficjentowi zbyt dużą dowolność odejścia od wymogu otwartości zasobów w przypadku autorów, którzy nie zgadzają się na udostępnienie na wolnej licencji. Dopuszczony w tym punkcie wyjątek powinien być możliwy jedynie w ściśle określonych przypadkach jakimi są zasoby niezastępowalne – np. zasoby literackie, materiały źródłowe.

Zapis o ewentualnym udostępnieniu zasobu “na zasadach określonych w ustawie (…) w celach edukacyjnych” nie jest wystarczająco precyzyjny. Proponujemy zastosowanie wzoru licencji niewyłącznej na z góry określony minimalny zakres pól eksploatacji.

W rekomendacjach wysłanych do resortów podkreśliliśmy znaczenie stosowania otwartych formatów dla plików zawierających treści edukacyjne. Zasoby powinny być zawsze dostępne co najmniej w jednym z otwartych, edytowalnych formatów (odpowiednim dla danego typu treści).

W obszarze realizacji programu i wsparcia beneficjentów doceniamy wprowadzenie zapisów dotyczących stosowania zasad uniwersalnego projektowania oraz cech technicznych platformy. Szczególnie dbałości o metadane treści edukacyjnych oraz umożliwianie edycji zasobów już w jej ramach.

Jednocześnie, zważywszy na problemy, jakie w tym zakresie przechodzili wykonawcy programu „e-podręczniki”, rekomendujemy wymaganie od wykonawców nabycia odpowiedniej wiedzy z zakresu oceny statusu prawnego utworów, zasad negocjacji zakupu praw autorskich oraz stosowania licencji Creative Commons, w szczególności w pracy z otwartymi zasobami edukacyjnymi. KOED zaleca także wprowadzenie wymogu zewnętrznego audytu otwartości zasobów tworzonych ze środków publicznych.

Pełny tekst listu
 

O autorze:
		Kamil Śliwowski Animator i trener edukacji medialnej. W Centrum Cyfrowym Projekt: Polska koordynuje projekt Creative Commons Polska i prowadzi działania dotyczące otwartej edukacji. Współpracuje z Koalicją Otwartej Edukacji (w której jest członkiem Prezydium Koalicji), Fundacją Nowoczesna Polska i Fundacją Panoptykon. Netoholik. Prowadzi bloga o nowych technologiach w służbie organizacji pozarządowych Problematyka.org.
Tekst dostępny na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 3.0 Polska, pierwotnie ukazał się na stronie Centrum Cyfrowe Projekt:Polska