Rektor UW: Siłą polskiej nauki były i są badania podstawowe

Redakcja portalu, 11 Marzec 10 Dodaj komentarz Wyślij Drukuj

W dziedzinie badań podstawowych nasi uczeni są widoczni na świecie i bardzo cenieni. Choć te badania nie przekładają się bezpośrednio na potrzeby zarówno rynku pracy, jak i gospodarki, to jednak właśnie one w ogromny sposób poszerzają naszą wiedzę o wszechświecie i wpływają na rozwój cywilizacji i kultury. Owszem, mamy zaległości związane z badaniami stosowanymi, które od lat były zaniedbywane z powodu braku funduszy. Jednak nie wolno zapominać o obszarach, z których możemy być dumni - mówi o sukcesach i bolączkach polskiej nauki i szkolnictwa wyższego prof. Katarzyna Chałasińska-Macukow, rektor Uniwersytetu Warszawskiego.

Zdaniem profesor, media robią nauce "czarny PR" pokazując jedynie problemy i niedociągnięcia związane ze szkolnictwem wyższym i z rozwojem nauki w Polsce. Te problemy są konsekwencją wielu lat niedofinansowania szkolnictwa wyższego. Zawsze brakowało pieniędzy na wyposażanie laboratoriów, a niskie wynagrodzenia pracowników sprawiały, że najbardziej kreatywne osoby znajdowały sobie miejsce w innych sektorach.

"Pojawiają się zarzuty, że polskie uczelnie prowadzą anachroniczne badania, a proces dydaktyczny sprowadziły do poziomu taśmociągu. Trzeba sobie jednak zdawać sprawę, że po upadku komunizmu zainteresowanie studiami w naszym kraju wzrosło w sposób dramatyczny. W ciągu 20 lat liczba studentów wzrosła z 400 tysięcy do prawie 2 milionów. Lawinowo powstawało też wiele szkół niepublicznych, które kształcą niemal wyłącznie w zakresie kierunków popularnych, modnych i tanich. Nie mogło to pozostać bez wpływu na jakość kształcenia" - tłumaczy prof. Chałasińska-Macukow.

Dodaje, że kształcenie tak znacznej liczby studentów miało niekorzystny wpływ na badania naukowe. W sytuacji, gdy liczba nauczycieli akademickich wzrosła jedynie o 30 proc., a poziom scholaryzacji z 10 proc. do 50 proc., musiało się to odbyć kosztem badań.

Jak stwierdza rektor UW, zaległości w badaniach stosowanych powstawały przez cały okres powojenny. Przez lata nauka i gospodarka nie miały ze sobą wiele wspólnego. Dopiero od kilkunastu lat oba środowiska starają się ze sobą współpracować. "W tej chwili dzięki ogromnemu przypływowi funduszy z UE w wielu uczelniach w Polsce powstają laboratoria i centra, które będą pomocne naszej gospodarce" - podkreśla profesor.

W opinii prof. Chałasińskiej-Macukow zaangażowanie naukowców w działalność przemysłową jest dobrze postrzegane w środowisku akademickim. "Na pewno młode pokolenie lepiej na nie patrzy. Czasami nawet patrzy za bardzo pragmatycznie i merkantylnie. Dlatego równie ważną, jeśli nie najważniejszą misją uczelni nie jest kształcenie, jak zdobywać patenty, ale wychowywanie i kształcenie świadomych i odpowiedzialnych obywateli" - uważa uczona. Profesor przyznaje, że poziom zarobków w szkołach wyższych to element ważny. W jej opinii, ów poziom poprawia się wraz z bogaceniem się Polski. Pozytywny jest fakt, że wysokość wynagrodzenia pracowników zależy od ich aktywności.

"Są dwa źródła uzyskania dodatkowego dochodu. Jednym są dodatkowe zajęcia ze studentami na studiach niestacjonarnych. To jest bardzo ważny element na UW - na wydziałach takich jak prawo i administracja, zarządzanie, dziennikarstwo i nauki polityczne. Druga możliwość podniesienia zarobków to aktywność badawcza. Coraz więcej osób prowadzi badania w zakresie projektów europejskich. Nauczyciele akademiccy dostają pieniądze na rozwój badań, infrastruktury, prace pomocnicze - ale mogą również liczyć na dodatek do swoich wynagrodzeń" - mówi prof. Chałasińska-Macukow.

Jak stwierdza, jest to coraz bardziej widoczne szczególnie w naukach ścisłych, takich jak fizyka, matematyka, chemia i biologia. Jednak zarobki z tytułu prowadzonych badań pozostają nieporównywalnie niższe od wynagrodzeń za wykłady na studiach niestacjonarnych.

Profesor uważa, że wyższe uczelnie mają niedostateczny kontakt ze światem zewnętrznym i praktykami ze świata biznesu. Często relacje dwustronne ograniczają się do tworzenia mieszanych ciał kolegialnych, z posiedzeń których zwykle nic nie wynika. Wśród cennych inicjatyw uczona wymienia III Forum Zarządzania Własnością Intelektualną, będące kolejnym etapem tworzenia unikalnego programu studiów, nad którymi UW pracuje razem z Uniwersytetem Jagiellońskim, Szkołą Główną Handlową, Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego, Uniwersytetem Medycznym w Łodzi i Politechniką Warszawską. Studia mają kształcić brokerów własności intelektualnej, łączących oba światy - nauki i przemysłu.

Za słuszną rektor uznaje również inicjatywę utworzenia Panteonu Wynalazców i Odkrywców Polskich.

"Chodzi o to, żeby pokazać społeczeństwu, że mieliśmy wielkich ludzi i mamy się kim chwalić. Mamy w Panteonie Mikołaja Kopernika i Marię Curie-Skłodowską, a to ustawia poprzeczkę na najwyższym poziomie" - przekonuje.

"Druga sprawa, dla mnie równie ważna, to uznanie dla tych, którym się udało, którzy stworzyli swoje firmy i potrafią funkcjonować w obecnej rzeczywistości. Powinni oni być wzorem dla młodych ludzi i dowodem na to, że w naszym kraju można coś osiągnąć i że z umiejętnego dysponowania wiedzą można żyć i to bardzo dobrze" - podsumowuje prof. Chałasińska-Macukow.

Źródło: Nauka w Polsce