KE: Złożone umiejętności cyfrowe najtrudniejszym wyzwaniem dla szkół

Redakcja portalu, 11 Październik 14 Dodaj komentarz Wyślij Drukuj

Niski poziom umiejętności i kompetencji cyfrowych wśród uczniów oraz potrzeba wprowadzenia do doskonalenia zawodowego nauczycieli nauki efektywnego korzystania z technologii informacyjno-komunikacyjnych to jedne z najbardziej pilnych wyzwań, przed jakimi stoi obecnie europejska edukacja szkolna. Tak wynika ze sprawozdania opublikowanego przez Komisję Europejską i New Media Consortium, organizację niekomercyjną z siedzibą w Stanach Zjednoczonych, zrzeszającą specjalistów w dziedzinie technologii kształcenia. W pierwszym sprawozdaniu pt. Horizon Report Europe: 2014 Schools edition przedstawiono w zarysie tendencje i zmiany technologiczne, które w najbliższych pięciu latach mogą mieć wpływ na edukację szkolną. Wyzwania dla szkół w Europie podzielono na trzy kategorie: "możliwe do rozwiązania", ƒ"trudne" i "złożone". 

Sprawozdanie nawiązuje do celów zaproponowanej przez Komisję inicjatywy na rzecz otwartej edukacji i opiera się na informacjach przekazanych przez ponad 50 ekspertów z 22 państw europejskich, Wspólnego Centrum Badawczego Komisji Europejskiej, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO). Według autorów sprawozdania niezbędne są pilne działania propagujące innowacyjność w prowadzeniu zajęć lekcyjnych, aby móc wykorzystać rosnącą popularność mediów społecznościowych, otwarte zasoby edukacyjne, coraz częstsze nauczanie oparte na danych językowych (ang. data-driven learning) i odpowiednie metody oceny.

– Sprawozdanie zawiera cenne informacje i wskazówki dla decydentów politycznych i kierownictwa szkół na temat konieczności korzystania z cyfrowych i otwartych zasobów edukacyjnych. Europa musi podnieść poprzeczkę, jeśli chcemy zagwarantować, że nasi młodzi ludzie będą odpowiednio przygotowani do przyszłego życia zawodowego – powiedziała Androulla Vassiliou, europejska komisarz ds. edukacji, kultury, wielojęzyczności i młodzieży. – Lepsze umiejętności cyfrowe oraz dostęp do cyfrowych i otwartych zasobów mają zasadnicze znaczenie nie tylko dla poprawy nauczania, lecz także dla tworzenia elastycznych modeli edukacyjnych, które ułatwiają uczenie się przez całe życie.

W sprawozdaniu stwierdzono, że włączenie ICT do kształcenia nauczycieli i podniesienie niskiego poziomu kompetencji informatycznych uczniów to wyzwania, z którymi można sobie poradzić. Trudniejsze jednak będzie stworzenie w perspektywie krótkoterminowej możliwości kształcenia "autentycznego" bazującego na realnym doświadczeniu oraz połączenie kształcenia formalnego i pozaformalnego. Do najtrudniejszych wyzwań zalicza się m.in. ulepszenie nauczania myślenia kompleksowego i aktywizację uczniów jako "współtwórców" procesu kształcenia.

Jak przewidują specjaliści, chmury obliczeniowe i tablety już w przyszłym roku będą codziennością w wielu szkołach europejskich, podczas gdy uczenie przez gry komputerowe oraz połączenie otoczenia fizycznego i wirtualnego stanie się integralną częścią zajęć lekcyjnych dopiero w ciągu następnych dwóch do trzech lat. Eksperci wskazują, że nawet pięć lat może potrwać opracowanie zdalnych i wirtualnych laboratoriów oraz strategii zachęcających uczniów do odgrywania aktywnej roli we współtworzeniu ich kształcenia.

Inne kwestie oraz te poruszone w sprawozdaniu Horizon Report będą przedmiotem dalszych dyskusji w grudniu br. podczas europejskiej konferencji wysokiego szczebla "Edukacja w erze cyfrowej", której organizatorami są Komisja Europejska i włoska prezydencja Unii Europejskiej.

* * *

Czym jest "Horizon Report"?

W sprawozdaniu na temat sytuacji szkół w Europie w 2014 r. "Horizon Report Europe: 2014 Schools Edition" przedstawiono najważniejsze tendencje, wyzwania oraz nowości technologiczne, które prawdopodobnie wpłyną na szkolne systemy edukacji. Sprawozdanie to zostało przygotowane przez Komisję Europejską we współpracy z zespołem, na którego czele stali przedstawiciele uniwersytetu Inholland University of Applied Sciences (Holandia) oraz organizacji non-profit New Media Consortium (NMC) z siedzibą w Stanach Zjednoczonych, która zrzesza międzynarodowych ekspertów ds. technologii edukacyjnych. Opracowano je w oparciu o serię sprawozdań i metodologii NMC Horizon Report, a także w oparciu o badania przeprowadzone przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji, dotyczące przyszłości nauki (np. FutLearn i MATEL).

W jaki sposób wybierano technologie, tendencje i wyzwania uwzględnione w sprawozdaniu?

Sprawozdanie obejmuje 18 zagadnień, w tym nowe technologie takie jak chmury obliczeniowe, tendencje (np. rosnące wykorzystanie mediów społecznościowych) oraz wyzwania dla szkół (np. potrzeba poprawy cyfrowych umiejętności i kompetencji). Zagadnienia wybierał panel ekspertów projektu Horyzont, złożony z 53 specjalistów w dziedzinie m.in. europejskiej edukacji i technologii. Eksperci ci są przedstawicielami 22 państw europejskich, a także międzynarodowych organizacji i sieci.

Jakie działania podjęła do tej pory Komisja, aby uporać się z wyzwaniami, które podkreślono w sprawozdaniu?

We wrześniu 2013 r. Komisja opublikowała "Działania na rzecz otwartej edukacji" – swoją strategię na rzecz propagowania innowacji, otwartych praktyk i zasobów edukacyjnych, mającą pomóc w zapewnieniu wysokiej jakości kształcenia i nabywania umiejętności cyfrowych, których wymagać się będzie w 90 proc. miejsc pracy do roku 2020. We wspomnianej strategii wzywa się do podjęcia działań, aby cyfrowe klasy stały się rzeczywistością oraz apeluje do krajowych organów administracji, instytucji edukacyjnych, nauczycieli, uczniów i zainteresowanych stron o określenie nowych sposobów współpracy, pracy i nauki. Erasmus+, nowy program UE na rzecz kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu, stanowi źródło finansowania innowacyjnych i opartych na technologii projektów, dzięki którym poprawią się systemy kształcenia oraz powstaną liczne nowe otwarte zasoby edukacyjne.

Korzystając z funduszy UE, opracowano już kilka inicjatyw i dobrych praktyk. Za przykłady mogą posłużyć: eTwinning – portal internetowy, który pomaga szkołom współpracować ponad granicami państw; inicjatywa w zakresie projektowania przyszłych lekcji ITEC: designing the future classroom, której celem jest propagowanie innowacyjności w nauczaniu oraz platforma Open Discovery Space, która umożliwia dostęp do cyfrowych zasobów edukacyjnych.

Co zmieni to sprawozdanie?

Przedmiotowe sprawozdanie ma pomóc osobom odpowiedzialnym za kształtowanie polityki edukacyjnej, zarządom i członkom kadry kierowniczej szkół w zrozumieniu i opracowaniu strategii mających na celu zwiększenie wykorzystania technologii, aby zapewnić, że systemy kształcenia w Europie wyposażają uczniów i studentów w umiejętności oraz kompetencje, które będą przydatne w przyszłości.

Jakie informacje zostały wykorzystane do opracowania sprawozdania?

Sprawozdanie zawiera odniesienia i linki do ponad 150 europejskich publikacji (analiz, artykułów, dokumentów politycznych, blogów itd.), projektów (finansowanych zarówno przez UE, jak i ze środków krajowych) oraz inicjatyw politycznych w Europie i poza nią. Ponad 70 proc. wymienionych w sprawozdaniu przykładów pochodzi z Europy. Szczegółowy opis procesu przygotowywania tego sprawozdania, łącznie z dyskusjami i wspólną pracą, można prześledzić pod następującym linkiem. Dzięki zastosowaniu wielowymiarowych ram dotyczących kreatywnych klas, opracowanych przez Wspólne Centrum Badawcze, zapewniono spójny, systematyczny i dokładny przegląd.

Jakie tendencje opisuje się w sprawozdaniu?

W perspektywie krótkoterminowej eksperci są zdania, że media społecznościowe staną się wszechobecne w edukacji. Uważają oni również, że technologia wymaga ponownego przeanalizowania roli nauczycieli. W perspektywie średnioterminowej uważa się, że nauczyciele i osoby uczące się będą coraz częściej sięgać po otwarte zasoby edukacyjne i korzystać z hybrydowych programów, które zachęcają do połączenia "fizycznego" środowiska edukacyjnego z wirtualnym środowiskiem nauki. Ponadto w opinii ekspertów e-uczenie się znacząco się rozwinie w ciągu najbliższych pięciu lat, wraz z pojawieniem się uczenia się i dokonywania oceny opartych na danych elektronicznych.

Jakie wyzwania zidentyfikowano w sprawozdaniu?

Eksperci zwrócili uwagę na trzy różne rodzaje wyzwań. Po pierwsze, problemy rozwiązywalne czyli wyzwania, którym można w łatwy sposób stawić czoła lub w przypadku których istnieją już gotowe, łatwe do wdrożenia rozwiązania. Obejmują one włączenie nowych technologii do szkolenia nauczycieli oraz poprawę niskich kompetencji informatycznych w szkołach. Po drugie, wyzwania trudne, których rozwiązanie wymagać będzie więcej czasu i wysiłku, takie jak "autentyczne uczenie się" (polegające na przybliżaniu rzeczywistych doświadczeń życiowych w szkolnych klasach) oraz łączenie nauki w środowisku "fizycznym" z nauką w środowisku wirtualnym.

Wreszcie eksperci klasyfikują pewne wyzwania jako złożone. Stawienie im czoła będzie znacznie trudniejsze i zajmie więcej czasu. Do wyzwań tych należy zaliczyć potrzebę poprawy nauczania myślenia przekrojowego oraz skutecznej komunikacji, a także problem braku strategii zapewniających bardziej aktywną rolę uczniów jako "współtwórców" procesu kształcenia.

Jakie technologie będą zdaniem ekspertów wykorzystywane w dziedzinie edukacji w najbliższych kilku latach?

Korzystanie z chmur obliczeniowych i tabletów będzie powszechne w wielu szkolnych klasach w całej Europie prawdopodobnie już w przyszłym roku, a w ciągu dwóch, trzech lat gry komputerowe staną się integralną częścią nauczania. Badania pokazują, że gry komputerowe mogą wspierać rozwój umiejętności społecznych oraz pomagać w symulacji scenariuszy, które umożliwiają uczniom lepsze zrozumienie kwestii takich jak rasizm i nierówne traktowanie. Ponadto w ciągu najbliższych kilku lat coraz częściej stosowane jako narzędzia dydaktyczne będą urządzenia przenośne, np. smartfony i tablety. Z drugiej strony minie jednak najprawdopodobniej około pięciu lat zanim zindywidualizowane uczenie się oraz wirtualne laboratoria czy laboratoria zdalne będą powszechnie wykorzystywane.

Czym są otwarte zasoby edukacyjne?

Otwarte zasoby edukacyjne (OER) to materiały edukacyjne takie jak podręczniki, skrypty, testy, zadania, fragmenty filmów lub pliki audio, z których można bezpłatnie korzystać, które można rozpowszechniać i dostosowywać do konkretnych potrzeb edukacyjnych. Mogą one być użyteczne w nauczaniu, uczeniu się i dokonywaniu ocen, jak również w celach badawczych. Europejskie OER są dostępne na portalu Komisji Europejskiej OpenEducationEuropa.eu, otwierającym dostęp do innowacyjnego uczenia się.

/informacja prasowa/