GUS o wyborach ścieżek kształcenia i wynikającej z nich sytuacji zawodowej Polaków

Redakcja portalu, 06 Czerwiec 13 Dodaj komentarz Wyślij Drukuj

Ukazał się właśnie (29 maja) raport Głównego Urzędu Statystycznego zatytułowany „Wybory ścieżki kształcenia a sytuacja zawodowa Polaków”. Publikacja ta jest analizą wyników badania modułowego przeprowadzonego metodą reprezentacyjną na grupie gospodarstw domowych uczestniczących w badaniu budżetów tych gospodarstw w III kwartale 2011 r. Samo badanie jest cykliczne, a poprzednia jego edycja (raport „Ścieżki edukacyjne Polaków” z 2005 r.) miała miejsce w roku 2004.

Badanie „Wybory ścieżki kształcenia a sytuacja zawodowa Polaków” miało na celu określenie ścieżek prowadzących do uzyskania określonego typu wykształcenia, opis czynników warunkujących wybór tych ścieżek, a także zdiagnozowanie wpływu zdobytego wykształcenia na status zawodowy Polaków. Wyniki które uzyskano, skłaniają do bardziej pogłębionych analiz dotyczących szans edukacyjnych oraz związków pomiędzy ścieżkami kształcenia a jakością życia w ujęciu wieloaspektowym. Jako cenne źródło wiedzy na temat różnych dróg zdobywania wykształcenia przez Polaków, prawidłowości i zależności oraz procesów zachodzących w tak ważnej dziedzinie społecznej jak edukacja, mogą one posłużyć do wyciągnięcia wniosków dotyczących polityki w sferze szeroko pojętej edukacji i jej związków z rynkiem pracy.

Bardzo obszerna i szczegółowa publikacja składa się z części opisowej, w której zawarto metodologię badania i komentarz analityczny oraz części tabelarycznej, którą tworzą 54 tabele podzielone na sześć części: 

I – Charakterystyka badanej próby.
II – Poziom wykształcenia.
III – Aspiracje edukacyjne.
IV – Ścieżki kształcenia.
V – Dokształcanie się, posiadane kwalifikacje i umiejętności.
VI – Ścieżki kształcenia a praca zawodowa.

Ze względu na objętość raportu, nie ma możliwości by go streścić w tak krótkiej notce. Dlatego też, w  celu przybliżenia jego tematyki, poniżej przytaczamy ledwie kilka przykładowych – spośród ogromu dostępnych w nim – statystyk. Wszystkich zainteresowanych bardziej wnikliwą analizą dokumentu odsyłamy natomiast do znajdującej się pod tekstem tabeli, z której raport można pobrać w całości. 

W badaniu modułowym „Wybory ścieżki kształcenia a sytuacja zawodowa Polaków” udział wzięło 3858 gospodarstw domowych ze wszystkich województw. 2137 z nich znajdowało się w miastach, a 1721 na wsiach. Było wśród nich 2285 (59,2%) gospodarstw pracowników, 883 (22,9%) gospodarstwa emerytów i rencistów, 302 (7,8%) gospodarstwa pracujących na własny rachunek, 248 (6,4%) gospodarstw rolników oraz 140 (3,6%) gospodarstw utrzymujących się z niezarobkowych źródeł.

W październiku 2011 r. w Polsce, spośród gospodarstw domowych z dziećmi w wieku 0-17 lat, 28,2% stanowiły te, w których nawet jedno dziecko nie uczęszczało do żadnej placówki wychowawczo – edukacyjnej. Najwięcej dzieci uczęszczało do szkoły podstawowej – 41,5%, następnie do gimnazjum – 29,0% oraz 22,5% do szkół ponadgimnazjalnych.

Najczęstszą przyczyną wyboru placówki wychowawczo-edukacyjnej była jej dostępność, rozumiana jako bliskość miejsca zamieszkania lub pracy – 46,7%. To kryterium wyboru placówki, do której uczęszcza dziecko było częściej brane pod uwagę na wsi (53,1%) niż w miastach (42,2%). Kolejną najczęściej podawaną przyczyną wyboru placówki wychowawczo-edukacyjnej był wysoki poziom nauczania – 11,6%, który ma większe znaczenie w miastach – 15,2% niż na wsi – 6,4%. Innymi ważnymi przyczynami były: dogodne godziny zajęć – 8,0%, niskie koszty/opłaty (7,8%), szczególne wartości wychowawcze (6,9%) oraz możliwość kształcenia w oczekiwanym zawodzie/profilu nauki (6,7%).

Warto zaznaczyć, że w przypadku szkół ponadgimnazjalnych najważniejszym kryterium była możliwość kształcenia w oczekiwanym zawodzie lub profilu nauki czy odpowiednim programie – 26,5%. Kolejne przyczyny to dostępność – 25,2% oraz wysoki poziom nauczania –17,3%.

Przyczyny wyboru poszczególnego typu szkoły wg badanych były podobne dla poszczególnych szkół. W przypadku szkół zasadniczych zawodowych dominowała możliwość kształcenia w oczekiwanym zawodzie/profilu nauki – 35% i odpowiedni program oraz bliskość miejsca zamieszkania/pracy – 18,8%. Następnie wymieniane były niskie koszty i opłaty za szkołę – 8,7%. W szkołach średnich i policealnych oraz wyższych główne przyczyny wymieniane były w tej samej kolejności: możliwość kształcenia w oczekiwanym zawodzie/profilu nauki i odpowiedni program – odpowiednio 27,9% i 43,3%. Następnym ważnym powodem był wysoki poziom nauczania – odpowiednio 17,1% i 19,8% oraz bliskość miejsca zamieszkania/pracy – odpowiednio 16,4% i 8,8%. Dostępność, czyli bliskość miejsca zamieszkania dotyczyła szczególnie mieszkańców wsi, a także grupy gospodarstw rolników oraz emerytów i rencistów, gdzie odsetek odpowiedzi był wyższy niż w miastach i innych grupach społeczno – ekonomicznych. Warto zauważyć, że kobietom bardziej od mężczyzn zależało na wysokim poziomie nauczania w szkołach średnich lub policealnych (65,1% kobiet i 34,9% mężczyzn) oraz wyższych (62,7% kobiet, 37,3% mężczyzn). Kobiety zwracały szczególną uwagę na bliskość szkoły od miejsca zamieszkania w przypadku szkół wyższych (61,6% kobiet i 38,4% mężczyzn), natomiast mężczyźni w wyborze szkoły zasadniczej zawodowej (65,5% mężczyzn i 34,5% kobiet). Pozostałe warianty odpowiedzi były bardzo mało zróżnicowane pod względem płci.

Z wielu innych badań wynika, że istnieje silna pozytywna korelacja między poziomem wykształcenia, a szansą bycia zatrudnionym. Zdecydowanie najwyższa stopa zatrudnienia dotyczy osób o wykształceniu magisterskim, nieco niższe wartości tego wskaźnika odnotowano dla osób z wykształceniem policealnym i licencjackim. Nieco niższe wskaźniki charakteryzują osoby z wykształceniem średnim zawodowym lub zasadniczym zawodowym. Bardzo niskie są stopy zatrudnienia wśród osób w wieku 18-65 lat deklarujących wykształcenie podstawowe i gimnazjalne oraz średnie ogólnokształcące. Stopy zatrudnienia w tych trzech grupach pozostają bardzo niskie, gdy do porównania uwzględni się tylko osoby nie uczące się w systemie szkolnym. W tak ograniczonej populacji stopa zatrudnienia osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym rośnie jedynie do nieco ponad 25%. Przyczyny niskiego zatrudnienia tych trzech grup mogą być różne. Mogą się na przykład wiązać z niskim poziomem kompetencji osób starszych (55+) z wykształceniem (tylko) podstawowym, być efektem problemów na etapie edukacji szkolnej (osoby w wieku do 25 lat, które uzyskały tylko wykształcenie gimnazjalne), czy braku kompetencji osób młodych (do 30 lat) które zakończyły edukację na etapie liceum ogólnokształcącego i nie kontynuowały nauki szkolnej.


/bozal/