Badanie dotyczące sytuacji uczniów cudzoziemskich i uczniów nieznających języka polskiego w Polsce

Redakcja portalu, 11 Kwiecień 13 Dodaj komentarz Wyślij Drukuj

15 marca 2013 r. upłynął termin wypełniania ankiet w ramach prowadzonego przez Fundację na rzecz Różnorodności Społecznej (FRS) badania skierowanego do szkół przyjmujących dzieci cudzoziemskie, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki. Zgromadzone w trakcie badania informacje (oprócz ankiet, pozyskiwane są także w drodze wywiadów z przedstawicielami i przedstawicielkami wybranych szkół) posłużą do opracowania rekomendacji dotyczących nauczania języka polskiego jako obcego/drugiego w polskim systemie edukacji.

Według obowiązujących w naszym kraju przepisów prawnych, szkoły mogą organizować dodatkowe, bezpłatne zajęcia z języka polskiego dla tych uczniów i uczennic, którzy nie znają języka polskiego lub nie znają go na poziomie wystarczającym do korzystania z nauki w szkole [art. 94a., ust. 4. ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.); oraz § 5 ust. 1-3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 kwietnia 2010 r. w sprawie przyjmowania osób niebędących obywatelami polskimi do publicznych przedszkoli, szkół, zakładów kształcenia nauczycieli i placówek oraz organizacji dodatkowej nauki języka polskiego, dodatkowych zajęć wyrównawczych oraz nauki języka i kultury kraju pochodzenia (Dz.U. z 2010 r. nr 57 poz. 361)].

Z czynionych przez FRS obserwacji wynika, że określona ustawowo możliwość oferowania takich zajęć nie zawsze jest realizowana w sposób skutecznie odpowiadający na potrzeby uczniów i uczennic nieznających języka polskiego, a w szkołach, gdzie są one przeprowadzane często napotykają na szereg trudności, które ograniczają ich efektywność. – Nie ma w Polsce standardów dotyczących diagnozy znajomości języka polskiego wśród uczniów i uczennic, którzy są uprawnieni do korzystania z dodatkowych zajęć z j. polskiego. Dzieci też nie są oceniane w ramach tych zajęć, a ich postępy w nauce polskiego nie uwzględnia się w ich wynikach szkolnych. Na trudności związane z realizacją tych zajęć wpływa też niewielka liczba materiałów dydaktycznych opracowanych specjalnie do nauki języka polskiego jako obcego dla dzieci. Ponadto, często zdarza się, że osoby, które prowadzą te zajęcia nie mają specjalnych kwalifikacji do nauczania polskiego jako języka obcego. – wyjaśnia Katarzyna Kubin, członkini zespołu badawczego FRS.

Tymczasem grupa uczniów, których problem dotyka jest w polskim systemie oświaty coraz bardziej liczna. Obejmuje ona zarówno dzieci nieposiadające obywatelstwa polskiego (np. uchodźcy), jak również te, które obywatelstwo posiadają, ale powracają do kraju po pobycie za granicą. – Dane, którymi obecnie dysponujemy na temat liczby uczniów, którzy są uprawnieni do korzystania z dodatkowych bezpłatnych zajęć z języka polskiego pochodzą z danych zbieranych w ramach systemu informacji oświatowej. Z doświadczenia wiemy, że te dane zawierają błędy. Nasze badanie pozwoli lepiej zrozumieć, jak te zajęcia są realizowane w praktyce oraz jakie kategorie uczniów i uczennic w rzeczywistości z nich korzystają – tłumaczy Jan Świerszcz, członek zespołu badawczego FRS. – Badanie pozwoli również na diagnozę obecnej sytuacji w zakresie organizacji i finansowania tego typu zajęć przez samorządy – dodaje dr Ewa Pogorzała, członkini zespołu badawczego FRS. W założeniu środki finansowe na prowadzenie tego typu zajęć kierowane są do organów prowadzących szkoły przez część oświatową subwencji ogólnej. Tymczasem to właśnie brak środków często podawany jest jako podstawowa trudność w zorganizowaniu dodatkowych lekcji języka polskiego. 

Odbywające się pod patronatem Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy oraz Związku Nauczycielstwa Polskiego badanie realizowane jest dzięki dofinansowaniu z Europejskiego Funduszu na rzecz Uchodźców i budżetu państwa w ramach projektu pt. „Opracowanie i wdrożenie narzędzi pomocnych dla pracowników administracji publicznej pracujących z uchodźcami i rodzinami uchodźczymi w systemie edukacji w Polsce” (projekt nr 6/8/EFU/2011), a jego celem jest: 
 

• ocena stopnia w jakim szkoły korzystają z istniejących rozwiązań prawnych,
• znalezienie odpowiedzi na pytanie, czy te rozwiązania spełniają potrzeby,
• zidentyfikowanie innych, nie określonych przepisami, rozwiązań w zakresie nauczania języka polskiego, z których szkoły korzystają w praktyce.