A mówiąc prościej chodzi o programy nauczania, metody, cele, media i ilość tematów na lekcjach religii.

Przypuszczam, że poniższy tekst, w tym czy innym kształcie, nosi w sobie niejeden uczeń i niejeden rodzic. To my stanowimy Kościół. Niejednemu zwolennikowi przerostu formy nad treścią, Tradycji nad Słowem i Wiarą, też się nie spodoba. 

13 maja 1962 przystąpiłem do Pierwszej Komunii Świętej. Prowadziła mnie siostra Benigna, na której grobie do dziś składam kwiatek lub palę światełko, kiedy jestem w pobliżu cmentarza w moim rodzinnym mieście. Siostra Benigna opowiadała przypowieści ze Starego Testamentu i opowiadała o życiu Chrystusa. Na powielaczu przygotowywała dla nas obrazki do pokolorowania. Nie wiedziałem, czyj tekst śpiewam, kiedy ze złożonymi rączkami szedłem do balasek: Jezu, Jezu, do mnie przyjdź...

Bierzmowania nie pamiętam.

Z ojcem chodziłem na pielgrzymkę męską do Piekar Śląskich. Jezus był dobry – partia nie była dobra. I tyle. Po maturze pojechaliśmy do Częstochowy. Jak dziś.

Na katechezę uczęszczałem nadal jeszcze podczas studiów. Dyskusje, pytania... Muzyka. Wdzięczny jestem moim katechetom. Oni i inni księża mojej parafii podczas spowiedzi rozmawiali ze mną.

Kiedy z początkiem lat dziewięćdziesiątych z salek katechetycznych do szkół przeprowadzono religię, wiedziałem, ze to nie skończy się dobrze. Katecheza zmieniła się w nauczanie religii. Nie każdy katecheta sobie z tym radził, a każdy był obserwowany. Wchodził w konfrontację z gwiazdą socjometryczną i gwiazdą merytoryczną. Najczęściej przegrywał w oczach różnie nastawionych uczniów. Coś osobistego, wręcz intymnego zostało sprofanowane wprowadzeniem nauczania religii do szkoły. Wiara z wyboru stała się przedmiotem nauczania. A właściwie przedmiotem nauczania stała się religia nazywana katolicką. Nazywaną, bo przykazanie Chrystusowe stało się jednym z tematów, 10 przykazań – innymi tematami, Ewangelia jeszcze innym tematem, a że to jakoś skromnie wyglądało, jak na program nauczania, na podręcznik, to zaczęto problematykę „wzbogacać”. 

Dla mnie wzbogacanie nauczania Chrystusa to zabieg kacerski, to działanie sekty. I tyle.

W kościele chcę wysłuchać czytań i krótkiego komentarza. Krótkiego. Komentarze w slangu księży jakoś raczej nie sprzyjają mojemu skupieniu. Język „listów biskupich” – pożal się... Najczęściej odczuwam to jako poddawanie w wątpliwość Zesłania Ducha Świętego. Czuję się jak uczeń na religii – nie rozumiem tego języka. A Pismo Święte rozumiem. Kiedy leżałem skazany na umieranie na raka, jedyny tekst, który mogłem czytać, to był Nowy Testament.

Nie widzę, nie słyszę, nie mówię. Musisz się tego nauczyć, bo ja tego nie rozumiem. Poddaj się nam, bo nie dopuścimy cię do komunii, nie zostaniesz bierzmowany, nie udzielimy ślubu, zostaniesz pochowany w ziemi niepoświęconej... To powszechnie podstawowe prawo nauczania religii. 

Tak, My Polacy, tak, Nasz Papież. I pomijanie nauczania Jana Pawła II podczas lekcji religii. Gdzie Jego encykliki?

Centesimus annus, w której Jan Paweł II drugi przestrzega przed przecenianiem rozwoju gospodarczego - zaleca rozwój duchowy, walkę z niesprawiedliwością, sprzeciw wobec stosowaniu przemocy. Przy poparciu dla własności prywatnej, Papież twierdzi, że powinna ona człowiekowi służyć. Wymagana jest etyka konsumpcji oraz zwracanie uwagi na los słabszych. Papież podkreśla znaczenie kultury. W Dives in misericordia Papież naucza, przyjmowanie marnotrawnych synów przez Boga jest niewyczerpane. Miłosierdzie nie oznacza pobłażliwości wobec zła, a warunkiem przebaczenia jest naprawienie tego zła i zadośćuczynienie. W Evangelium vitae Papież porusza moralne nauczania Kościoła dot. poszanowania ludzkiego życia. Jan Paweł II wystąpił w niej przeciw karze śmierci. Potępione zostały aborcja i eutanazja. W Fides et ratio Encyklika o relacjach między wiarą a rozumem z punktu widzenia Kościoła. Jedno ze zdań encykliki definiuje uzupełnianie się wiary i rozumu jest: "wiara i rozum są jak dwa skrzydła unoszące człowieka ku kontemplacji prawdy". Wiara i rozum nie muszą się wzajemnie zwalczać, lecz wzajemnie uzupełniać, tak, by rozum nie popadł w pychę, zaś wiara by nie przekształciła się w bezrefleksyjny fideizm. Wiara nadaje ludzkiej egzystencji sens, ukazuje jej przyczynę i cel. Natomiast rozum sprawia, że wiara jest dojrzała i ugruntowana. Według Jana Pawła II, zarówno rozum i wiara, jako pochodzące od Boga nie mogą być ze sobą we wzajemnym antagonizmie. W Laborem exercens papież stwierdza, że obowiązkiem każdego człowieka jest rozwijanie we własnym zakresie nauki i techniki, kultury i moralności, a praca ma właśnie służyć temu rozwojowi. 

To problematyka żywa – najczęściej jednak na lekcjach religii nieobecna. Jak dalece nieobecna jest Dobra Nowina i encykliki w nauczaniu religii widać po przeanalizowaniu podręcznika Słowo Boga jest blisko Ciebie AZ-3-02/2 i jego "konspektu" lekcyjnego). Trochę to przydługawe, ale chciałbym, aby wszystko było jak na dłoni.

Na lekcjach religii w klasie pierwszej gimnazjum (12-13 latki) realizuje się przykładowo tematy, że ograniczę się tylko do września i czerwca:

 

Rok szkolny to maksymalnie 36 tygodni nauki, co w tym przypadku czyni dwa z powyższych tematów na tydzień!

Pamiętam spotkanie z Bawarczykiem, nauczycielem religii – Hoffmannem, który opowiedział mi jak robiąc podyplomówkę z nauczania religii, wziął z sobą podręcznik do nauczania religii i powiedział ówczesnemu kardynałowi Ratzingerowi, że nie jest w stanie go „przerobić. Dziś ma wspaniała pamiątkę – podręcznik z własnoręcznie i przez Benedykta XVI wykreślonym treściami do ew. pominięcia.

Interesujące, co należy wykreślić z punktów powyższych i poniższych, aby były w duchu Chrystusowym, zrozumiałe i przyswojone.

Zakładane cele są tak liczne, tak górnolotne, że w istocie swej z natury nieosiągalne – nieosiągalne przynajmniej na skutek takich lekcji religii.

(Uczeń powinien otwierać się na działanie łaski, która pomaga przenosić prawdy biblijne w codzienne życie.)

Metody (podobno zbieżne z celami) są przykładem typowej schizoglosji – w tym przypadku rozmywania twardych pojęć nowomową psudodydaktyki.

Środki dydaktyczne mają upodobnić lekcje religii do innych przedmiotów nauczanych.

Kluczowe pojęcia wystarczą na kilka lat i to ludziom o wiele starszym – chyba, że jako nauczyciel zostało się wyposażonym w talent np. Matthew Lipmana.

Jest tego za dużo, za daleko od przypowieści i życia Jezusa, za daleko od przykazania miłości. Za daleko od nauczania papieży.


Niestety podobnie wygląda to przy wymogach stawianych w Metropolii Katowickiej przed bierzmowaniem. Poniżej obowiązujący zakres, przy czym ograniczę się wyłącznie do wyliczenia modlitw, przykazań i innych istotnych tekstów:

 

 

Ciekawe, jaki procent dorosłych prostaczków i „wykształciuchów” potrafi je wyliczyć i zna tych 20 punktów na pamięć?

A to pytania do sprawdzianu przed bierzmowaniem:

 

Do bierzmowania przygotowywani są uczniowie klasy trzeciej gimnazjum (15-16 latkowie) krótko przed egzaminami zewnętrznymi z przedmiotów humanistycznych, z przedmiotów przyrodniczych i języka obcego...

Przypomina to tuczenie gęsi poprzez napychanie jej paszą i zakładaniu obręczy na szyję, żeby treści nie zwróciła. Pytań jest 130 – a treść to około 36.000 znaków ze spacjami. 20 stron.

 

Większość sekt powstałych na bazie chrześcijaństwa, charakteryzuje się uzupełnianiem Pisma Świętego dodatkowymi objawienia lub też interpretacją całości Biblii na podstawie jakiejś jej części. To chyba ma miejsce w wyżej przytoczonych przykładach.

W oficjalnych dokumentach Kościoła Stolica Apostolska w wydanym w 1986 raporcie "Sekty albo nowe ruchy religijne. Wyzwanie duszpasterskie" dystansuje się od zwykłego zwalczania sekt, nakazując dialog z nowymi ruchami religijnymi w duchu tolerancji i szacunku dla osoby ludzkiej. Dokument jednocześnie stwierdza, iż dialog ten może być utrudniony, gdyż zachowania i metody niektórych sekt mogą wywierać destrukcyjny wpływ na osobowości, przyczyniać się do dezintegracji rodzin i społeczności, zaś ich doktryny często bywają bardzo odległe od nauczania Chrystusa i Kościoła. Taki dialog wydaje się konieczny z katechetami i ich mocodawcami.

W chrześcijaństwie od pierwszych wieków herezją określano wybiórczą interpretację prawd wiary, Pisma Świętego, symboli – eksponowanie jednych prawd i pomijanie innych. Wobec osób, które trwały przy swoim zdaniu wbrew opinii synodów i papieży, ogłaszano anatemę. Według definicji podanej przez Tomasza z Akwinu (1225-1274), herezja polega na odrzuceniu w mniejszej lub większej części depozytu wiary – nauki Kościoła na temat wiary i moralności, nie zaś kwestii liturgicznych, organizacyjnych itp. Definicję tę Tomasz sformułował w odniesieniu do Kościoła katolickiego, jednak pozostałe wyznania chrześcijańskie ujmują istotę herezji w sposób bardzo podobny.