Nowoczesna placówka, czy "szkoła przyszłości"? | cz. II

Andrzej Nizielski, 08 Czerwiec 15 Dodaj komentarz Wyślij Drukuj

Motywacja do nauki

W centrum szkoły XXI wieku znajduje się uczeń. To on jest początkiem i końcem wszystkich działań edukacyjnych. Dlatego przekaz, który do niego kierujemy powinien być spersonalizowany - dopasowany do jego możliwości, ale i różnych preferencji. Szkoła przyszłości nie może służyć wyłącznie przekazywaniu wiedzy, lecz powinna uczyć radzenia sobie z własną emocjonalnością. Uczeń ma pełnić rolę odkrywcy, który z błyskiem w oku chętnie pogłębia wiedzę oraz ma czas na przemyślenia, co nie jest możliwe przy wprowadzeniu tradycyjnego modelu edukacji.

Podczas realizacji zajęć każdy z uczniów powinien mieć umożliwiony indywidualny dostęp do komputera z Internetem. Opanowanie programów takich jak edytor tekstu czy arkusz kalkulacyjny powinno pomóc w uczeniu się innych przedmiotów. Dodatkowo uczniowie powinni sprawnie posługiwać się Internetem, komunikować się za jego pomocą i zdobywać potrzebne informacje.

Właściwie zaprojektowany proces dydaktyczny, opierający się na szerokim wykorzystaniu komputerów i Internetu, pozwala nie tylko na osiągnięcie celów edukacyjnych wynikających z programu nauczania danego przedmiotu, ale także na efektywne rozwijanie kompetencji informacyjnych uczniów, kluczowych dla ich skutecznego funkcjonowania w społeczeństwie, a przyszłości – także na rynku pracy.

Ważną sprawą jest zaktywizowanie uczniów, gdyż tylko dzięki temu mogą oni wynieść ze szkoły potrzebną do życia w społeczeństwie wiedzę.

Można tego dokonać, przydzielając im zadania aktywne, przybierające formę projektów, uzgadniając wcześniej ich tematykę.

Indywidualne podejście wobec każdego ucznia pomaga w odkryciu, dlaczego traci on motywację do aktywności, która wcześniej sprawiała mu przyjemność. Pomoc w nazwaniu i rozwiązaniu tego problemu jest kluczowa dla potrzymania motywacji oraz stwarza matrycę do radzenia sobie z późniejszymi trudnościami.

Techniki nauczania ewaluują, wciąż pojawiają się nowe sposoby przekazywania uczniom zgromadzonej wiedzy.

Nauczanie to wspomaganie naturalnych zainteresowań ucznia, jego dążeń do poszukiwania wiedzy oraz doskonalenia umiejętności, czyli kierowanie procesem uczenia się.

Uczenie się jest to proces zdobywania i gromadzenia doświadczeń, w wyniku czego powstają nowe formy zachowania się i działania lub następuje modyfikacja zachowań i działań wcześniej nabytych.

Na efektywność kształcenia wpływają jednak również środki dydaktyczne, jakimi dysponuje nauczyciel. Dzielą się one na dwie podstawowe grupy, tj. środki proste i złożone.

Środki proste to przede wszystkim wizualne i słowne sposoby przekazywania treści naukowych, m.in. podręczniki, mapy, wykresy czy modele.

Do środków złożonych zalicza się natomiast:
 

• mechaniczne środki wzrokowe, których zadaniem jest przekazywanie obrazu za pomocą różnorodnych urządzeń technicznych, np. mikroskopu czy aparatu fotograficznego;
• środki słuchowe, pozwalające na przekazywanie dźwięku – m.in. odtwarzacz CD;
• środki audiowizualne, które łączą dźwięk z obrazem;
• środki automatyzujące proces uczenia się, w tym komputery i różnorodne maszyny dydaktyczne.

Stosowanie zarówno prostych, jak i złożonych środków dydaktycznych ułatwia zapamiętywanie i późniejsze odtwarzanie informacji. Dodatkowo wykorzystanie najnowszych technologii oraz wielozmysłowe przekazywanie treści programowych utrwala nabytą przez uczniów wiedzę i uświadamia możliwości jej wykorzystania w funkcjonowaniu osobistym i zawodowym.

Kształcenie jest procesem wymagającym zaangażowania zarówno osoby przekazującej treści programowe, jak i ich odbiorcy. Do podstawowych celów kształcenia zalicza się m.in.:
 

• opanowanie przez ucznia podstawowej wiedzy naukowej;
• przygotowanie ucznia do efektywnego wykorzystania wiedzy naukowej w praktyce;
• rozwój zdolności poznawczych ucznia, w tym myślenia, pamięci, uwagi i wyobraźni;
• kształtowanie u ucznia motywacji, odkrywanie jego predyspozycji oraz rozwój jego zainteresowań.

Nowoczesna szkoła ma pozostać świątynią nauki, a nie technologii, będącej jedynie środkiem do budowania wiedzy, a nie celem samym w sobie. Jej zadaniem powinna być wszechstronna edukacja dzieci, młodzieży i wyposażenie je w umiejętności pozwalające na sprawne funkcjonowanie w cyfrowej rzeczywistości. Dzięki temu stworzymy młodym ludziom warunki do kształcenia ustawicznego – w obecnych czasach opuszczenie murów szkoły nie oznacza końca nauki. Rynek pracy wymaga ciągłego poszerzania swoich kwalifikacji, dlatego młodzież, kończąc szkołę, powinna wiedzieć, w jaki sposób może czerpać wiedzę dalej, bez pomocy nauczycieli.

Szkoła powinna przede wszystkim ukierunkowywać swoją pracę na rozwój takich cech, jak kreatywność, zdolność do wspólnego krytycznego myślenia, w tym wyszukiwania, oceny i twórczego wykorzystania dostępnych źródeł i materiałów.

Uczeń XXI wieku to - kreatywność, wszechstronność, różnorodność. Nowoczesny uczeń powinien mieć możliwość korzystania w szkole ze swoich ulubionych urządzeń (np. tabletów czy laptopów). Uczeń powinien być twórcą w świecie cyfrowym, kreatywnie i krytycznie korzystającym z dostępnych informacji. Samodzielne poszukiwanie informacji spełnia jeszcze jedną ważną rolę - rozwija u dzieci wiarę we własne możliwości oraz skutecznie poprawia samoocenę.

W dobie cyfryzacji i nasycenia multimediami, w której informacje dostępne są "na jeden klik", wyzwaniem dla nauczyciela staje się zdobycie i zatrzymanie uwagi ucznia na dłużej. Tradycyjne metody wydają się nie tylko archaiczne, ale i zawodne. W edukacji możemy już zauważyć nowoczesne technologie, które sprawiają, że proces kształcenia jest ciekawszy i uczniowie osiągają znacznie lepsze wyniki w nauce. Stąd szkoły chętnie wprowadzają nowinki techniczne jak np. interaktywne tablice czy wizualizery.

Tablica interaktywna jest bardzo modnym rozwiązaniem. Wcześniej była ona stosowana jedynie w szkołach językowych, dziś używa się jej na szeroką skalę w wielu placówkach. Takie lekcje są dla dzieci o wiele bardziej atrakcyjne. Poza tym na szeroką skalę stosuje się również e-booki, czyli podręczniki w wersji elektronicznej. Wiele szkół prowadzi również elektroniczne dzienniki czy indeksy, w przypadku szkół wyższych.

Tablice interaktywne działają na zasadzie ekranu dotykowego i są sprzężone z komputerem, strony internetowe, pliki komputerowe itp. Ich domeną jest interaktywność, tzn. użytkownik ma pełną swobodę w zaznaczaniu, podkreślaniu, zakreślaniu treści komputerem oraz projektorem multimedialnym. Za ich pomocą wyświetla się materiały audiowizualne, czy obiekty pojawiające się na ekranie. Zmiany w materiale można zapisać łatwo do pliku i udostępniać. Lekcje prowadzone z użyciem tablic interaktywnych pozwalają na zogniskowanie uwagi uczniów na konkretnych tematach, nie wymagają od nich notowania, a wiedza z nich wyniesiona na dłużej pozostaje w głowach.

Z kolei wizualizery są pomocne przy analizie małych obiektów i zjawisk obserwowanych za pomocą mikroskopu. Obraz powiększa się i prezentuje na ekranie, dzięki czemu jest dostępny dla każdego z uczniów.

Zaletą nowych technologii w edukacji jest to, że można je ze sobą łączyć, uzyskując jeszcze ciekawsze rezultaty (np. pracę na wizualizerze można zintegrować z pracą na tablicy interaktywnej).

Szkoła powinna potrafić wykorzystać w pełni potencjał nowych technologii w edukacji. NIE TYLKO do odtwarzania filmów na urządzeniach, albo pobierania zdjęć na komputery.

Ale przede wszystkim DO TWORZENIA TREŚCI przez uczniów (prezentacji, filmów i zdjęć) oraz przetwarzania zdobytych informacji indywidualnie lub w małych zespołach, tak, aby uczyć przez działanie, obserwację, analizę, współpracę i komunikację. Bo to nie nauczyciel ma się zmęczyć na lekcji!

Warto podkreślić, że nie chodzi o to, aby na siłę wykorzystać technologię w szkole. Celem jest postawienie ucznia w centrum edukacji.

A zatem musimy tworzyć – także przy istotnym udziale technologii – środowisko, w którym będzie on mógł być odpowiedzialny za swoje uczenie się, a ponadto będzie miał silną motywację do nauki. Tak się stanie, jeśli będzie mógł uczyć się przez działanie, korzystając z różnorodnych narzędzi i pomocy nauczyciela. W ten sposób będziemy mogli modyfikować i redefiniować tradycyjny proces nauczania, który nie sprawdza się już w warunkach XXI wieku.

Edukacja przyszłości przyczyni się do rozwoju kreatywności uczniów, którzy dowiedzą się jak analizować informacje i organizować je w logiczną całość.

* * *

O autorze:
		Andrzej Nizielski Absolwent Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, założyciel i dyrektor Społecznego Liceum Ogólnokształcącego STO i Publicznej Szkoły Policealnej w Raciążu.
Artykuł ukazał się również na łamach serwisu wolnej publicystyki edukacyjnej Nowy Model Szkoły