www.edukacjaidialog.pl Blogi Jak skuteczniej aktywizować uczniów w szkole?

Jak skuteczniej aktywizować uczniów w szkole?

Julian Piotr Sawiński, 03 Październik 14 Dodaj komentarz Wyślij Drukuj

Aktywizowanie uczniów jest podstawowym zadaniem nauczycieli i szkoły, a sposobów pobudzania do uczenia się i pracy nad sobą jest wiele. Właśnie teraz ukazał się poradnik pt. "Sposoby aktywizowania uczniów w szkole XXI wieku. Pytania, refleksje, dobre rady", w którym wskazano na ogromne znaczenie stosowania różnorodnych strategii aktywizowania oraz wywierania wpływu na wewnętrzną motywację uczniów. Warto go poznać.

Atrakcyjnie i skutecznie

Aktywność edukacyjna uczniów decyduje o skuteczność i jakości edukacji. Zależy ona od wielu różnych czynników, ale przede wszystkim od rodzaju i poziomu aktywności uczących się, czyli wykonywanych czynności. Dlatego tak ważne jest rozumienie, że aby ciekawie i skutecznie aktywizować, zachęcić ucznia do wysiłku, działania, podjęcia i wykonania zadania, trzeba dotrzeć do jego wewnętrznej motywacji. Ona jest w edukacji najważniejsza.

Aby zastosować odpowiednią strategię aktywizowania i motywowania ucznia do uczenia się, warto rozumieć, że trzeba w niej znaleźć odpowiednie miejsce do stymulowania indywidualnej pracy nad sobą. Dydaktyka zna różnorodne sposoby motywowania ludzi (uczniów, nauczycieli, dyrektorów) do uczenia się, wysiłku, doskonalenia się i pracy nad sobą. Ich opis i charakterystykę prezentują różni autorzy rozmaitych książek - poradników o edukacji oraz motywowaniu uczniów do uczenia się. Dlaczego jednak warto poznać ww. poradnik o aktywizowaniu uczniów?

Autopromocja poradnika

Autoprezentacja i autopromocja ciągle budzi jakieś wątpliwości, bo trochę pachnie chwaleniem się. Czasem budzi zazdrość i inne emocje, a czasem śmiech. Ale ona posiada w sobie ogromny emocjonalny i myślowy ładunek, który warto i trzeba w edukacji umiejętnie wykorzystać. Aktywizowanie uczniów domaga się stymulowania dobrych ich emocji i uczuć. Trzeba dostrzegać ich pozytywny wpływ na sposób uczenia się oraz jego efekty. W autopromocji ucznia dostrzega się wielką szansę na uzyskanie jego wyższej aktywności.

Autopromocja więc, jak i promocja jakiejś placówki (szkoły) czy danej sprawy, zwykle zawiera 4 rzeczowe odpowiedzi na pytania:

Co promować – przedmiot promocji,
Po co pokazywać? – cele promocji,
Dla kogo promować? = odbiorcy informacji,
Jak promować? – narzędzia promocji.

Zadanie do samodzielnej pracy: Proszę zapoznać się z treścią poradnika "Sposoby aktywizowania uczniów w szkole XXI wieku" i samodzielnie odpowiedzieć na 4 ww. pytania o sedno autopromocji oraz samemu ocenić, czy udało się je zrealizować?

Abc... wiedzy o aktywizowaniu

Aktywizowanie uczniów do pozytywnych działań edukacyjnych i społecznych w szkole XXI wieku, domaga się zmiany stylu pracy nauczycieli. Do tego warto nauczycieli namawiać. Trzeba to robić ciekawie, inteligentnie, umiejętnie i przede wszystkim skutecznie. Poradnik "Sposoby aktywizowania..." - to swoiste abc... pobudzania pożądanej aktywności uczniów. Przedstawią podstawową wiedzę o aktywizowaniu uczniów do uczenia się i pracy nad sobą.

Ale warto podkreślać, że choć wyróżnia się motywację zewnętrzną i wewnętrzną, to tak naprawdę istotne znaczenie ma jedynie ta wewnętrzna. Skuteczne motywowanie - to działanie na wewnętrzny niepokój ludzkiego mózgu. A to wymaga lepszego poznania i zrozumienia mechanizmów funkcjonowania młodych ludzkich mózgów. W tym zakresie warto przeczytać także inne prace o aktywizowaniu uczniów.

Sposoby aktywizowania uczniów w szkole XXI wieku

"Sposoby aktywizowania..." – okładka (fot. www.ksiegarniadifin.pl)

Aktualne treści - wykaz tytułów rozdziałów

Stosować sprawdzone reguły wywierania wpływu na uczniów
Uczyć niekonwencjonalnie i łamać dydaktyczne schematy
Inspirować i rozwijać racjonalne myślenie uczniów
Zrozumieć i wykorzystać zasady neurodydaktyki
Organizować uczenie się i edukację służącą człowiekowi
Pracować nad rozwojem motywacji uczniów
Równo i podmiotowo traktować wszystkich uczniów
Stawiać na samodzielność i odpowiedzialność ucznia
Postawić na wykorzystywanie technologii TIK
Aktywizować i zachęcać do nauki wg temperamentu
Ze szkoły uczynić akademię umiejętności
Wymagać wysiłku, pracy i konsekwencji
Priorytetem szkoły uczynić rozwój poznawczych zainteresowań.

Akademia praktycznych umiejętności

Akcent w treści poradnika jest położony nie tylko na wewnętrzą motywację i indywidualizm uczniów, ale także na rozwój umiejętności. Sposoby aktywizowania uczniów prezentowane w poradniku są ściśle powiązane ze strategiami motywowania. Ich opis w dużej mierze dopełnia treści prezentowane w e-poradniku pt. "O motywowaniu do uczenia się i pracy nad sobą" (Sawiński 2013) – wydanym niedawno na portalu Edunews.pl. w serii e-Poradniki.

A w opinii o ww. poradniku (www.ksiegarnia.difin.pl/psychologia-pedagogika) napisano m.in., że prezentowane w nim różnorodne techniki motywowania uczniów do uczenia się i pobudzania kreatywnego myślenia, inspirowanie i rozwijanie racjonalnego myślenia uczniów, neurodydaktyka i organizowanie procesu uczenia się, problem egalitaryzmu i elitaryzmu, praca zespołowa uczniów, uczenie odpowiedzialności i samodzielności, nowoczesne technologie w szkole – to tylko niektóre z zagadnień omówionych w tym poradniku.

Akcent na samodzielność uczniów

Autor przedstawił różnorodne metody aktywizowania uczniów w nauczaniu – uczeniu się, podając wiele wartościowych przykładów z praktyki pedagogicznej swojej i uznanych autorytetów w tej dziedzinie. Zdaniem ww. opinii - przedstawione działania mogą być od razu wykorzystane w praktyce szkolnej (opinia).

Aktywizowanie uczniów domaga się dostrzegania ich indywidualności i różnorodności sposobów uczenia się oraz prezentowania siebie i swych umiejętności. Temat ten jest podjęty w poradniku wiele razy w różnych kontekstach, bo jest ważny. W autopromocji ucznia dostrzega się wielką szansę na uzyskanie jego wyższej aktywności. Warto tu przypomnieć słowa Klemensa Stróżyńskiego (2005), który w swym artykule pod dziwnym tytułem "Mięso dydaktyczne" – o znaczeniu indywidualizacji powiedział:

Indywidualizacja kształcenia jest szansą na podnoszenie jakości procesu edukacyjnego, niewymagającą nakładów inwestycyjnych, a uzależnioną tylko od dobrej woli i wiedzy nauczycieli.

(Stróżyński 2005)

Atrakcyjny i swoisty poradnik

Aktywnością najcenniejszą człowieka jest ta, która ma personalne odniesienie i służy jemu samemu. Stąd wyjątkową sprawą dla edukacji jest rozwijanie osobistej odpowiedzialności uczniów. Ona ściśle łączy się z samodzielnością i niezależnością, autonomią i poczuciem wolności. Jeśli uczniowie w obecnej szkole prawie za nic nie odpowiadają i większość decyzji podejmuje się obok nich, to trudno się przecież dziwić, że szkoła ich nudzi. Właśnie po to powstają szkoły bez programu i ocen, akcentujące edukację demokratyczną, aby nauczyć brać osobistą odpowiedzialność za swoje uczenie się i własny rozwój. Taka edukacja jest szlachetna i niezbędna, choć na dziś wydaje się tylko obiecująca. Budzi nowe nadzieje i obiecuje wiele, w szczególności uczniom i ich rodzicom.

A swoistość poradnika podkreśla także jego forma i zastosowana językowa maniera. Akapity każdego rozdziału rozpoczynają się od litery A, a kończą na Ż. Każdy rozdział podsumowany jest dobrymi radami dla Czytelnika oraz pytaniami sprawdzającymi wraz z wykazem literatury pogłębiającej omawiane zagadnienia, co zdaniem opiniodawców - inspiruje do aktywnej pracy z poradnikiem.

* * *

SAWIŃSKI, O motywowaniu do uczenia się i pracy nad sobą. [w:] portal Edunews.pl.: e-Poradniki - http://edustore.pl, 2013.
SAWIŃSKI J. P., Sposoby aktywizowania uczniów w szkole XXI wieku. Warszawa: Wydaw. Difin, 2014.
STRÓŻYŃSKI K.: "Mięso dydaktyczne". "Dyrektor Szkoły" 2005 nr 7-8, s. 89-92
www.ksiegarnia.difin.pl/psychologia-pedagogika

* * *

O autorze:
		dr Julian Piotr Sawiński Nauczyciel dyplomowany biologii i geografii, doktor nauk przyrodniczych, dydaktyk biologii, konsultant CEN w Koszalinie ds. informacji i innowacji pedagogicznych. Redaktor naczelny „Nauczycielskiej Edukacji”. Nauczyciel Roku 1995 „Fundacji Innowacja” w Warszawie. Rzeczoznawca MEN ds. recenzowania podręczników i pomocniczych środków dydaktycznych do biologii i przyrody, egzaminator OKE z biologii, trener grupy 600 programu „Ocenianie w Nowej szkole”. Organizator różnych kursów i warsztatów edukacyjnych dla nauczycieli. Autor ponad 850 publikacji edukacyjnych nt. edukacji i innowacji. Kierunkowe zainteresowania: ornitolog.
Tekst pierwotnie ukazał się w Biuletynie Centrum Edukacji Nauczycieli w Koszalinie "Nauczycielska Edukacja"