Teoria uczenia się ze szczęśliwych zbiegów okoliczności (HLT) - rola doradcy zawodowego

Jacek Redzimski, 03 Czerwiec 16 Dodaj komentarz Wyślij Drukuj

1. Pokieruj (ang. orient) oczekiwaniami klienta
   
   Wydaje mi się, że pod słowem „pokieruj” mogą się kryć zarówno działania zorientowane na wzmocnienie przekonań/oczekiwań klienta, ale również – kto wie czy nie przede wszystkim –  ich przekierowanie. Celem tej reorientacji jest przygotowanie klienta na to, że niespodziewane i niezaplanowane zdarzenia są normalnym i – co jeszcze ważniejsze – niezbędnym elementem procesu. Krumboltz podaje przykłady takiej reorientacji:
    
   • niepokój towarzyszący planowaniu przyszłości (także tej zawodowej) jest normalnym stanem, ale może być zastąpiony poczuciem przygody (ang. sense of adventure),
   • celem doradztwa zawodowego jest pomoc w tworzeniu bardziej satysfakcjonującego życia (a nie jedynie „dopasowanie” do zawodu), przydatnym w tym procesie może być umiejętność kreowania niezaplanowanych zdarzeń i czerpania z nich korzyści (a nie jedynie nazwanie własnych cech charakteru oraz aktualnych zainteresowań)
   • ścieżka kariery zawodowej jest procesem uczenia się przez całe życie, który wymaga podejmowanie niezliczonych decyzji w odpowiedzi na nieoczekiwane zdarzenia,
   • nazwanie przyszłego zawodu/zajęcia jest tylko jednym z możliwych (niekoniecznie najlepszym) punktów startowych dla odkrywania możliwych sposobów poprowadzenia własnej kariery zawodowej.
      
2. Rozpoznaj troskę/obawę klienta jako punkt startowy
   
   Celem tego rozpoznania jest pomoc klientowi w ustaleniu, co mogłoby uczynić jego życie bardziej satysfakcjonującym. Działania podejmowane przez doradcę mogą obejmować na przykład:
   
   
   • pytanie co niepokoi osobę, której świadczona jest usługa doradcza,
   • aktywne słuchanie,
   • upewnianie się, że klient wie, że doradca rozumie jego sytuację i emocje, które mu towarzyszą,
   • pytanie: „czy możesz opisać aktywności, które sprawiają że czujesz się pełen energii?”
   • pytanie: „jak udało ci się odkryć te „energetyzujące” aktywności?”
      
3. Wykorzystaj doświadczenia klienta udanego radzenia sobie z niezaplanowanymi zdarzeniami
   
   Celem tego działania jest zwrócenie klientowi uwagi na to, że to co w przeszłości udawało mu się jako pojedyncze doświadczenia (reagowanie na niezaplanowane zdarzenia w sposób pozwalający czerpać z nich korzyści) może teraz zostać wplecione w systematycznie prowadzony i zarządzany proces własnego rozwoju. Doradca może poprosić klienta o przywołanie własnych doświadczeń tego jak niezaplanowane zdarzenia wywarły wpływ na jego życie (lub karierę zawodową), następnie zaś przy pomocy dodatkowych pytań spróbować uświadomić klientowi poszczególne, ważne aspekty tych doświadczeń, z których do tej pory nie do końca musiał sobie zdawać sprawę (aspekty te tworzą swoisty algorytm postępowania w podobnych sytuacjach w przyszłości). Te pytania to:
   
   
   • co zrobiłeś, aby znaleźć się w sytuacji oddziaływania tego zdarzenia, o którym opowiedziałeś?
   • jak udało ci się zauważyć w tym zdarzeniu szansę dla siebie?
   • po zdarzeniu, co zrobiłeś, aby jak najwięcej z niego wyciągnąć dla siebie?
   • jakie nowe umiejętności zdobyłeś?
   • jak udało ci się skontaktować z ludźmi, którzy okazali się wtedy kluczowi?
   • w jaki sposób inni dowiedzieli się o twoich zainteresowaniach i umiejętnościach?
   • i pytanie najważniejsze: a więc jakie podobne działania mógłbyś przedsięwziąć teraz?
      
4. Uwrażliw klienta na rozpoznawanie potencjalnych możliwości
   
   Celem tego działania jest nauczenie klienta przemieniać (ang. reframe) niezaplanowane zdarzenia w okazje do rozwoju zawodowego. Doradca próbujący wyczulić klienta na tego typu okazje może:
   
   
   • poprosić, aby klient opowiedział jakich niezaplanowanych zdarzeń chciałby w swoim życiu,
   • zapytać co może zrobić klient teraz, aby zwiększyć prawdopodobieństwo takiego zdarzenia,
   • zapytać jak zmieniłoby się życie klienta, gdyby zaczął działać oraz jak gdyby nic nie zrobił,
      
5. Przezwyciężyć blokady powstrzymujące działanie
   
   Głównie chodzi tu o te przekonania klienta, które hamują go przed podjęciem konstruktywnych działań. Blokady te mają więc charakter wewnętrzny. Można je próbować usuwać zadając klientowi następujące pytania:
    
   • jak myślisz, co powstrzymuje cię przed robieniem tego czego naprawdę pragniesz?
   • jak myślisz, co mógłbyś zrobić teraz jako pierwszy krok do tego, aby robić to czego naprawdę pragniesz?
   • jak myślisz, co cię powstrzymuje cię przed zrobieniem tego pierwszego kroku?
   • na ile twoje życie stałoby się bardziej satysfakcjonujące, gdybyś podjął właściwe działanie?
   • jakie działanie podejmiesz do naszego następnego spotkania?
   • do kiedy napiszesz mi e-mail z informacją co udało ci się zdziałać?
   
   Dwa ostatnie pytania wynikają z przekonania Krumboltza, że klient nie powinien opuścić spotkania z doradcą bez postanowienia o realizacji konkretnego zadania. Zadanie to wyznacza sobie sam klient, nie doradca, i czyni to w przekonaniu, że jest to dobry krok do wywołania zmiany w jego życiu zawodowym.

Zagadnieniu wpływu przekonań na naszą skłonność do działania poświęcę kolejny wpis.

O autorze:
		Jacek Redzimski z wykształcenia jestem socjologiem, zawodowo działam w branży samochodowej, poza pracą biegam i czytam, choć nigdy jednocześnie, od niedawna także zastanawiam się i piszę – staram się w tej kolejności. Blog jest manifestacją mojej próby zrozumienia, co dzieje się z polską szkołą w odniesieniu do następujących zagadnień: inspirowanie jako aspekt nauczania, stopień dopasowania kompetencji pozyskiwanych w szkole do wymogów „rynku przedsiębiorczości” i rynku pracy, proces wyboru ścieżki edukacyjnej przez uczniów – przebieg procesu i kluczowe czynniki go warunkujące, przygotowanie szkoły do wsparcia procesu wyboru ścieżki edukacyjnej przez uczniów.
Tekst ukazał się pierwotnie na blogu autora http://trzydziestedrzwi.pl/