Zrozumieć rozum, czyli rzecz o inteligencji logicznej

 

Dla człowieka współczesnego zjawiska psychiczne stanowią nadal swego rodzaju mroczną tajemnicę. Posiadamy jakąś psychiczną blokadę, która broni nam dostępu do tej wiedzy i sprawia, że niechętnie wnikamy w tajniki swojego umysłu. Jak radzić sobie z tymi ograniczeniami?
Próba zrozumienia umysłu to trudne przedsięwzięcie, jednak dla człowieka nie powinno być nic ważniejszego niż poznanie samego siebie, a zwłaszcza poznanie swego umysłu. Szczególnie ważne jest aby dzieci i młodzież dokonały zmiany w spostrzeganiu swoich możliwości intelektualnych.
Dlatego rolą szkoły powinno być przekazywanie uczniom wiedzy o procesach poznawczych, strukturze umysłu oraz jego mocnych i słabych stronach, ponieważ może ona mieć wpływ na poprawę jakości edukacji.
 

 

 

Osoby obdarzone inteligencją matematyczną i logiczną lubią porządek, są dokładne, systematyczne i zorganizowane, działają precyzyjnie. Dobrze radzą sobie z rozwiązywaniem problemów, wykorzystując gromadzone przez siebie w tym celu informacje. Często potrafią dokonywać szybkich kalkulacji w pamięci. Lubią gry i zagadki prowokujące do myślenia. Mają umiejętność porządkowania zdobytej wiedzy, dostrzegania przyczyn i skutków, tworzenia hipotez, dostrzegania wzorów. Mają racjonalne spojrzenie na życie. Wysoko rozwinięta inteligencja logiczna daje predyspozycje do zawodów, w których praca ma charakter koncepcyjny i polega na logicznym myśleniu i wyciąganiu wniosków na podstawie analizy danych. Również na stanowiskach menedżerskich, nie da się dobrze funkcjonować bez wysoko rozwiniętego myślenia logicznego, gdyż jest ono związane z przewidywaniem skutków podejmowanych decyzji.

Uczniowie posiadający dobrze rozwiniętą inteligencję logiczną osiągają najlepsze wyniki z przedmiotów ścisłych

Nie ma zgodności co do tego czy umiejętności matematyczne nabywa się dzięki nauce i kontaktom z otoczeniem, czy też przychodzimy na świat obdarzeni pewnego rodzaju talentem matematycznym. Badania dowodzą, że wyczucie liczby jest wrodzoną cechą człowieka i we wczesnym dzieciństwie niemal wszyscy wykazujemy zbliżony poziom uzdolnień matematycznych. Dlaczego zatem tak wielu z nas unika liczenia w pamięci i rozwiązywania matematycznych łamigłówek, tłumacząc się, że nie mają zdolności matematycznych? Matematykę zazwyczaj traktujemy jako przedmiot, z którego jest się dobrym albo nie. Ci z nas, którzy uznali, że matematyka nie należy do ich mocnych stron, zaczynają jej unikać zarówno w szkole jak i w życiu. Dzięki takiej skłonności tracą nie tylko zdolności matematyczne, lecz także ogólną bystrość umysłu. Właśnie w ten sposób większość ludzi traci „głowę do matematyki”.

Tymczasem im więcej rozwiązujemy łamigłówek, tym bardziej rozwijamy swoje uzdolnienia, utwierdzając się zarazem w przekonaniu, że z naszymi umiejętnościami matematycznymi nie jest wcale najgorzej. Dziecko stawia pierwszy krok w kierunku rozwoju inteligencji logiczno-matematycznej, zanim jeszcze zacznie chodzić. Bierze do ręki przedmioty, bada je, poznaje związki między przyczyną i skutkiem. Poznaje także takie pojęcia jak: „więcej” oraz „mniej”. Następnie dziecko uczy się liczyć elementy i wykonywać „konkretne działania matematyczne” takie jak: odejmowanie i dodawanie.

Zgodnie ze znanymi teoriami rozwoju psychologicznego dziecka, wyższe myślenie logiczne i matematyczne rozpoczyna się, gdy dziecko potrafi odłożyć przedmioty i wykonywać obliczenia, stosując liczby i symbole, bez potrzeby wyobrażania sobie jabłek, kredek czy cukierków.

Wczesną oznaką rozwoju myślenia logiczno-matematycznego jest zamiłowanie sześcio i siedmiolatków do odnajdywania zależności między liczbami. Dzieci w tym wieku odkrywają, że 6 to tak jak trzy razy po 2. Niestety, wiele z nich traci zapał do liczenia, zanim osiągnie ten etap. Jeśli w szkołach wprowadza się liczenie abstrakcyjne oparte na zapamiętywaniu, zanim uczniowie są gotowi do stosowania matematycznych symboli, nawet dzieci z wyjątkowo dobrze rozwiniętą inteligencją logiczno-matematyczną mogą się zniechęcić, gdyż nie mogą stosować takiego sposobu liczenia jaki im najbardziej odpowiada. Umiejętność wykorzystania logicznego myślenia do rozwiązywania problemów, jest niezbędna do odniesienia sukcesu zarówno w szkole jak i w życiu zawodowym. I choć wydaje się to mniej oczywiste, pełni również ważną rolę w życiu osobistym. Rozumujemy właściwie przez cały czas; proces ten wydaje się nam tak naturalny, że nawet go nie zauważamy. Dlatego tak często odnosimy wrażenie, że nie postępujemy logicznie.

Rzadko zdajemy sobie sprawę z tego, kiedy posługujemy się logiką równie naturalnie jak oddychamy czy chodzimy. Używamy logiki do rozwiązywania problemów za każdym razem, gdy dokonujemy jakiegoś wyboru. Logiczne myślenie, czyli rozumowanie, to nic innego jak dochodzenie do wniosku, czy coś „ma sens”. Za każdym razem, gdy zastanawiamy się nad tym, czy coś ma sens, uruchamiamy inteligencję logiczną. W każdej chwili życia trzeba przecież podejmować decyzje, dokonywać wyborów. Wolny od konieczności dokonywania wyborów jest tylko ten czas, kiedy śpimy.

Możliwości ludzkiego mózgu w zakresie logicznego myślenia są ogromne. Jednak przeciętny człowiek ma mierne pojęcie o logice, bezrefleksyjnie wierzy w większość tego co słyszy, często wyciąga pochopne wnioski na podstawie nielicznych, pobieżnych obserwacji. Dlatego łatwo ulegamy manipulacji.
Uczniowie również nie mają pojęcia o krytycznym myśleniu i wpadają w przeróżne psychologiczne pułapki, uzależniając się od ideologii politycznych, sekt religijnych czy narkotyków. Niestety logiczne myślenie nie jest nauczane w szkole w zakresie wykraczającym poza podstawy rozumowania w prostych aksjomatach typu: „Jeśli A równa się B i B równa się C, to A równa się C.” Do rzadkości należą lekcje poświęcone wychwytywaniu błędów logicznych czy interpretowaniu danych. Dla większości uczniów są to zagadnienia czysto abstrakcyjne. Uznają zatem, że logika jest dla nich zbyt trudna, że nie są wystarczająco inteligentni by ją pojąć.

Tymczasem rzecz nie w tym, że natura poskąpiła im inteligencji logicznej, lecz w tym, w jaki sposób szkoła wprowadza ich w arkana logiki, przez co sami wyrabiają sobie bardzo niską opinię na temat własnej inteligencji logicznej. To nie brak inteligencji logicznej utrudnia rozwiązanie problemu, ale brak zaufania do tej inteligencji, którą mamy, która sprawia, że unikamy rozwiązywania problemów, na czym cierpi nasza inteligencja logiczna.

Uaktywniajmy ją rozwiązując gry matematyczne i logiczne, oglądając w telewizji programy poruszające tematy naukowe, prawnicze, ekonomiczne. Zawsze starajmy się przedstawiać fakty w sposób logiczny i uporządkowany. Nie żałujmy czasu na rozwiązanie problemu, pochopne sądy rzadko bywają trafne. Zbierajmy wszelkie możliwe dane i informacje dotyczące interesujących nas tematów, dokładnie je analizujmy, rozważajmy spokojnie i poważnie, zastanawiajmy się przed podjęciem decyzji.

Na koniec zastanówmy się: Dlaczego nie wykorzystujemy dostępnej nam wiedzy psychologicznej dla rozwijania zdolności poznawczych uczniów, i młode umysły wciąż traktujemy w sposób tradycyjny? Czy to aby nie brak logiki?


Mariola Dobosz