Pokolenie nadziei i szans

Badani przeze mnie uczniowie precyzyjnie kreują ścieżki kariery, wytyczają szlaki, konstruują plany, które następnie z premedytacją realizują. Warto moim zdaniem zwrócić uwagę na powszechność dążenia do osiągnięcia sukcesu i zdobycia wykształcenia niezależnie od pochodzenia społecznego, wykształcenia rodziców, ich zawodu, sytuacji materialnej czy typu szkoły, do jakiej uczęszcza młodzież. Można przypuszczać, że przemiany gospodarcze w Polsce oraz promocja ludzi kompetentnych w określonych dziedzinach przekonały młodzież, że nie tylko warto zdobywać wiedzę, ale że jej posiadanie stanie się źródłem wymiernych korzyści materialnych i satysfakcji.

Znamienny wydaje się fakt, że badani nie wykazują tendencji do angażowania się w politykę, nie skłaniają się ku budowaniu nowego ładu społecznego, nie identyfikują się z tradycyjnymi wartościami. Młodzi ludzie nie są podatni na etosowe sentymenty, obce im są ideały „Solidarności”, uważają więzienie działaczy opozycji za korzystną inwestycję we własną przyszłość. Podważają, negują, kontestują, pytają, żądają. W ich postawie wobec świata daje się zauważyć interesowność i roszczeniowość.

Młodzi ludzie bardzo praktycznie i pragmatycznie – moim zdaniem – podchodzą do życia, emanują spokojem, optymizmem, pewnością siebie, są przekonani o własnej wyjątkowości i niepowtarzalności, rozsądnie oceniają świat, własne szanse, możliwości. Badani są bardzo przedsiębiorczy, kreatywni, twórczy, dobrze przystosowani do realiów życia w gospodarce rynkowej. Młodzież ma doskonałą orientację we współczesnym świecie, chce go poznać, zrozumieć, transformować.

Współcześni młodzi ludzie tworzą nowe pokolenie, które wzrasta w innych uwarunkowaniach. Nie noszą w sobie doświadczeń wojny, wielu z nich nie pamięta już zmagań ideowych z totalitarnym systemem, z państwem komunistycznym. Żyją w wolności, która została im dana, a której często nie doceniają, ulegli też w znacznej mierze cywilizacji konsumpcji. To pokolenie zdeterminowane na osiągnięcie sukcesu ekonomicznego i zawodowego, żądne wiedzy i władzy, które nie boi się nowych wyzwań. Osobiście nazywam ich pokoleniem ludzi urodzonych „z myszką w ręku”, nieprzeciętnie aktywnych, konsekwentnych, pozbawionych subtelności, skrupułów i wrażliwości. Mówię o nich trochę z zazdrością, że są generacją wielkich szans. A trzydziestolatkowie, do których i ja się zaliczam, dorastali w innych realiach społecznego życia.

Na naszych oczach tworzyła się historia, budowała wolność, demokracja, wolny rynek. Myślę jednak, że reprezentanci mojego pokolenia to osoby z kompleksami, chętnie usprawiedliwiający własne lenistwo i nieróbstwo znikomością szans. Wśród moich rówieśników nie brak szybkich karier, błyskotliwych awansów i spektakularnych sukcesów, choć przepełnia ich jednocześnie niepokój – nie są pewni siebie i swoich umiejętności. Jednakże niezależnie od użytej terminologii można przyjąć, że w dorosłe życie wkracza nowe pokolenie młodych ludzi oswojonych z dynamicznie rozwijającymi się technologiami, ambitnych, niezwykle precyzyjnie budujących swoje kariery, przeświadczonych o własnej wyjątkowości, niebanalnych, a przy tym pozbawionych kompleksów.

Współcześni młodzi Polacy prognozują i strategicznie planują własną przyszłość, doskonale znają swoje oczekiwania, są pełni determinacji i wiary, że świat stanie przed nimi otworem, a oni będą go zmieniać, ulepszać, poprawiać, udoskonalać. Znamienny dla młodzieży idealizm został wyparty przez krytycyzm, pragmatyzm, praktycyzm, swoistą bezwzględność.

Moi respondenci byli dla mnie mili, zawsze wyczerpująco odpowiadali na pytania – czasami dociekliwe i wymagające szczerości – niemniej jednak ich wybory, oceny, poglądy, przewartościowania nie budzą mojego optymizmu. Brakuje im kodeksu, zasad, fundamentu, skali sensownych reguł. Zastanawiam się, czy młodzi Polacy, bezwzględni w swojej walce o własną przyszłość, którzy tak otwarcie podważają i krytykują fundamentalne wartości, będą potrafili swoje kompetencje, umiejętności, wiedzę i władzę wykorzystać tak, by poprawić świat i zmienić go na lepsze. Udzielenie odpowiedzi na to pytanie przekracza moją dzisiejszą wiedzę i doświadczenie. Przyznam jednak z perspektywy czasu, który z młodzieżą dane mi było spędzić, że dostrzegam inwencję, konsekwencję, pracowitość, elastyczność, upór, determinację młodych ludzi i niezwykle mi to imponuje.

Tak po ludzku jest mi żal tych sympatycznych przedstawicieli nowej generacji, bo oni nie mają wyboru. Muszą walczyć, dokształcać się, zdobywać, aktywnie, silnie i wyraźnie włączyć się w wyścig szczurów, żeby istnieć, żeby nie zginąć. Nie ulega wątpliwości, że młode pokolenie rozpoczęło nowy etap swojego życia, jakim jest dorosłość. Pokolenie zwane pokoleniem szans. Ja jednak zastanawiam się, czy nie powinno byś nazwane pokoleniem wielkich nadziei i przegranych.


Daria Becker-Pestka
Gdańsk