Dzień zintegrowanych zajęć

Korzystając z opracowań teoretycznych i metodycznych, w celu zdefiniowania takiego kształcenia przyjęto następującą formułę: „Dzień zintegrowanych zajęć jest taką formą organizacji nauczania i wychowania, w której znajduje zastosowanie nie lekcja szkolna, lecz dzień pracy i wielokierunkowej aktywności nauczyciela i uczniów w danej klasie, realizowany w ramach tematyczno-przedmiotowego bloku, obejmującego określone treści ujęte w programie edukacyjno-wychowawczym szkoły” (Biblioteczka Reformy nr 21).

Możliwość integracji treści nauczania i wychowania daje dziecku szansę na pomyślną adaptację w środowisku szkolnym i zewnętrznym (lokalnym), umożliwiając mu poznawanie świata, wspomagając jego samodzielność, aktywną twórczość w działaniu, myśleniu, przeżywaniu, a także motywuje ucznia do dalszej edukacji.

Przeprowadzone w czterech szkołach podstawowych w Opolu badania sondażowe na temat wykorzystania zintegrowanej organizacji pracy w klasach I-III, z zastosowaniem dni zintegrowanych zajęć, objęły analizę programów nauczania, programów wychowawczych, planów pracy szkół, planów pracy samorządów uczniowskich oraz scenariuszy zajęć. Ponadto w dwudziestoosobowej grupie nauczycieli tych szkół przeprowadzono sondaż opinii na temat realizowanego modelu dnia zintegrowanych zajęć. Zebrany materiał pozwala sformułować pewne spostrzeżenia na temat programowej działalności szkół podejmujących realizację założeń reformy szkolnej.

Wszystkie analizowane programy dydaktyczno-wychowawcze w badanych szkołach zawierają dzień lub cykl dni zintegrowanych zajęć poświęconych wprowadzaniu uczniów klas pierwszych do społeczności szkolnej. Scenariusze realizowanych dni przewidują większość tych elementów, które pozwalają dziecku rozpoczynającemu naukę przybliżyć szkołę wraz z całą jej symboliką. Służą temu spotkania z uczniami klas drugich, nauczycielami, dyrektorem szkoły, zwiedzanie szkoły, występy artystyczne, pasowanie na ucznia i obdarowywanie pierwszoklasistów upominkami. Dzięki temu w pamięci dzieci ten dzień pozostaje jednym z najważniejszych w ich życiu. Oto przykładowe tematy cykli dni zintegrowanych:  

Wymienione kategorie tematyczne nie obejmują w całości wszystkiego tego, co jest realizowane w szkołach. Należy zaznaczyć, że w badanych programach skromnie występują formy zintegrowanych zajęć w dziedzinie nauki pisania, liczenia i czytania. Można przypuszczać, że dydaktyka w tym zakresie jest nadal prowadzona w klasycznej jednostce lekcyjnej i dość wolno przechodzi się do zakładanej przez reformę zintegrowanej organizacji nauczania. Respondenci w ponad 50% wypowiedzieli się, że dzień zintegrowanych zajęć pozwala nauczycielowi na przejawianie własnej inwencji co do treści, metodyki i pomocy dydaktycznych. Nowy system natomiast sprzyja dziecku dzięki wszechstronnemu poznawaniu zjawisk otaczającego świata, ograniczeniu stresu i napięć podczas zajęć szkolnych, stwarzaniu lepszych warunków do rozwoju intelektualnego i społecznego, rozwojowi indywidualnych możliwości, sprawności i zainteresowań.

Nauczyciele głównie wskazywali pewne utrudnienia i niedostatki w nowym systemie, a mianowicie: zbyt dużą liczebność klas, niedobór nowoczesnych pomocy dydaktycznych, brak odpowiedniej infrastruktury lokalowej oraz niezadowalającą gratyfikację finansową, która mogłaby stanowić lepszą motywację kadry pedagogicznej do nowych i ciekawych inicjatyw.

Zarówno wypowiedzi nauczycieli, poczynione obserwacje, jak i analiza dokumentacji szkolnej pozwalają przyjąć, że dzień zintegrowanych zajęć w edukacji wczesnoszkolnej jako jedna z alternatyw edukacji podmiotowej może znaleźć swoje stałe miejsce w procesie nauczania i wychowania. Może również pomóc w kreowaniu szkoły bardziej wrażliwej na potrzeby jej wychowanków oraz stać się interesującym elementem dydaktyki o znamionach edukacji otwartej, która stwarza warunki do pluralistycznego podejścia do nauki w szkole.


Katarzyna Wereszczyńska
Opole