Integracja uczniów niepełnosprawnych we Francji

 

Integracją we wspomnianych departamentach są objęci, podobnie jak w Polsce, uczniowie upośledzeni umysłowo, ruchowo i sensorycznie. Jednak model integracji różni się znacznie od modelu wypracowanego w naszym kraju. Na etapie nauczania podstawowego, obejmującego szkołę początkową (ecole elementaire) oraz średnią I stopnia (college) proponuje się uczniom niepełnosprawnym i ich rodzicom integrację zespołową, integrację indywidualną lub nauczanie w placówkach kształcenia specjalnego.

Uczniowie są kwalifikowani do klas integracyjnych przez specjalne komisje, po uprzednim wnikliwym rozpatrzeniu sytuacji dziecka. Kandydatów do komisji mogą zgłaszać rodzice lub szkoła, jeśli dziecko nie radzi sobie z nauką w normalnym trybie. Komisja na podstawie zgromadzonych informacji o dziecku podejmuje decyzję o sposobie i zakresie udzielenia pomocy pod względem medycznym, psychologicznym, pedagogicznym, socjalnym i prawnym. W skład komisji wchodzą: inspektor szkolny, psycholog, pedagog, asystent socjalny, lekarze, nauczyciel specjalista, dyrektor szkoły, przedstawiciel rodziców dzieci niepełnosprawnych. Prawo do uczestnictwa w dyskusji mają rodzice dziecka, którzy sami zgłosili dziecko, lub ci rodzice, których dziecko zostało zgłoszone przez szkołę, po uprzednim wyrażeniu zgody na przeprowadzenie badań. Rodzice dziecka niepełnosprawnego mają prawo odwołania się od decyzji do komisji nadrzędnej.

Zasady funkcjonowania klas integracyjnych
Powoływanie klas integracyjnych dla uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w szkołach masowych budzi wiele emocji. Na ogół panuje przekonanie, że miejsce dzieci upośledzonych umysłowo jest w szkołach i zakładach specjalnych, choć poglądy te stopniowo ulegają pozytywnym zmianom. Klasy te, podobnie jak pozostałe typy, mogą liczyć maksymalnie 12 uczniów. Pracuje z nimi na ogół jeden nauczyciel. W razie potrzeby jest on wspierany przez innych specjalistów lub asystenta. Uczniowie w tych klasach są w różnym wieku; w wizytowanej przeze mnie klasie były dzieci w wieku od 7 do 12 lat. Kiedy dziecko kończy 12 lat, jest kierowane, w zależności od osiągniętych rezultatów, do klas integracyjnych w szkołach średnich I stopnia, a jeśli ma duże trudności – do ośrodków specjalnych. Jeśli dziecko dokonało dużego postępu, kieruje się je do klas masowych.

W klasie integracyjnej nie stosuje się ocen cyfrowych, ale określenia: potrafi, nie potrafi. Raz w miesiącu dokonuje się oceny postępów uczniów, natomiast raz w roku psycholog ocenia stopień opanowania podstawowych umiejętności, takich jak: czytanie, pisanie i liczenie. Przez cały czas nauki w klasach wszystkich typów istnieje możliwość przejścia do klasy masowej. Najczęściej bywa tak, że uczniowie, którzy dobrze sobie radzą w jakimś przedmiocie, uczestniczą w lekcjach ze swoimi pełnosprawnymi rówieśnikami. Uczeń, któremu na przykład nie sprawia większych kłopotów opanowanie zasad gramatyki, bierze udział w tych zajęciach z innymi dziećmi.

Mówi się wówczas o tzw. integracji indywidualnej. Taką integrację spotyka się także tam, gdzie rodzaj niepełnosprawności pozwala na umieszczenie ucznia w normalnych klasach. Ten rodzaj integracji jest jednak wspierany przez wiele działań pedagogicznych, aby uczeń nie odczuwał zbytniego dyskomfortu z powodu swoich braków. Uczniowie wszystkich typów klas integracyjnych oraz uczniowie z klas masowych mają wspólne zajęcia artystyczno-sportowe i uczestniczą w różnych imprezach organizowanych na terenie szkoły. Ciekawą formą jest okazjonalne łączenie uczniów z klas integracyjnych i klas masowych w celu wykonania przydzielonych zadań; może to być np. przygotowanie przedstawienia.

Wsparcie dla nauczyciela
Nauczyciel szkoły masowej, do którego skierowano dziecko z problemami w nauce lub też w zachowaniu, a jego rodzic nie zgodził się na szkołę specjalną lub też przewiduje się, że jako uczeń może nie sprostać wymaganiom szkolnym – może korzystać z pomocy różnych specjalistów: psychiatrów, okulistów, fonetyków. Specjaliści wchodzący w skład tych zespołów pomocniczych opracowują plan zajęć, w którym są zawarte dane osobowe ucznia, informacje o jego aktualnej sytuacji szkolnej, o rodzaju niepełnosprawności, szczególnych potrzebach, rodzaju pomocy, sposobie jej udzielania oraz dzień tygodnia, godziny, miejsce jej udzielania. Ponadto jest podany termin ponownej oceny sytuacji dziecka.

Specjaliści tworzący wspomniane zespoły mogą wspierać nauczyciela bezpośrednio w klasie lub w ramach zajęć pozalekcyjnych, podczas których przygotowują dziecko do lepszego funkcjonowania na lekcjach. Ich praca nie ogranicza się tylko do terenu szkoły. Często bywają oni w domach swoich podopiecznych, pomagając rodzicom, którzy nie potrafią sprostać wymaganiom. Pomoc taka jest udzielana tak długo, jak jest to konieczne. Jeśli jednak wszelkie zabiegi okazują się nieskuteczne, wtedy dziecko kieruje się do szkół lub zakładów specjalnych.

Jak widać, pomoc ta nie ogranicza się jedynie do wydawania opinii, diagnozy lub dyspozycji zza biurka. Jest ona konkretna, przynosi wymierne efekty. Specjaliści dzielą się swoją wiedzą i umiejętnościami, działając bezpośrednio w domu, przedszkolu, szkole, szpitalu czy zakładzie zamkniętym. Ważne jest również to, że dziecko, w zależności od czynionych postępów, ma możliwość zmiany miejsca nauki. Jest to możliwe dzięki systematycznej kontroli jego osiągnięć.