WDN to jest to!

To już drugi rok wprowadzania reformy w oświacie. Zmiany programowe pociągają za sobą konieczność dokształcania i doskonalenia swoich umiejętności przez nauczycieli. Ale nawet bez reformy nauczyciele mają świadomość i potrzebę podnoszenia swoich kwalifikacji.

W dzisiejszych czasach wiedza zawodowa co kilka lat ulega dużym zmianom. W miejsce dotychczasowych metod, form i technik pracy pojawiają się nowe, lepiej służące potrzebom dydaktycznym i wychowawczym. Zmieniają się też nasi podopieczni: obecny 15-latek zdecydowanie różni się od ósmoklasisty sprzed 10, a nawet 5 lat. Trzeba więc zmienić także metody pracy z nim, dostosować je do osiągnięć technicznych.

Jako się rzekło, nauczyciel powinien być przygotowany na mnóstwo różnych sytuacji, z którymi może się zetknąć w swojej praktyce szkolnej. Niestety spauperyzowani pedagodzy, z wciąż chudym portfelem, coraz rzadziej mogą sobie pozwolić na zakup fachowej literatury, nie mówiąc o sfinansowaniu z własnej kieszeni studiów podyplomowych, kursów czy szkoleń, których jest moc, ale są coraz droższe. Alternatywą dla tych form może być wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli (WDN).

WDN może się pojawić w szkole w różnych sytuacjach o charakterze wychowawczym, dydaktycznym, organizacyjnym. Wśród nich mogą się znaleźć tematy dotyczące: relacji nauczyciel - uczeń, uczniowskich uzależnień i agresji, rozwiązywania różnych konfliktów, nowych metod i form pracy  z uczniem, integracji międzyprzedmiotowej itd. Reforma postawiła też przed szkołami obowiązek autorskiego wypracowania różnych dokumentów, np. programu szkoły, w skład którego powinny wejść m.in. szkolny system oceniania, program działań wychowawczych czy projekty edukacyjne. Dzięki WDN nauczyciele mogą pracować nad tymi zagadnieniami, na miejscu rozwiązując sprawy dotyczące własnej placówki.

Procesem WDN powinien kierować przygotowany do pracy z nauczycielami moderator lub edukator. WDN to celowe, zaplanowane działanie związane z określoną sytuacją szkolną, nastawione na rozwiązywanie trudności i problemów, któremu należy poświęcić cykl spotkań. Jedno posiedzenie poświęcone jakiemuś tematowi nie jest WDN-em. Nie warto rozpoczynać procesu, jeśli - z różnych względów - rada pedagogiczna nie może przeznaczyć na ten cel przynajmniej kilku spotkań  (trwających nawet parę godzin) w ciągu semestru bądź roku szkolnego. Przepisy dają jednak możliwość prowadzenia doskonalenia nie tylko po godzinach pracy nauczyciela. W WDN  ważną rolę odgrywa grupa nauczycieli-ochotników, pośredników między moderatorem a radą pedagogiczną i dyrekcją szkoły. Opracowują oni ankiety oraz inne materiały potrzebne do realizacji określonego tematu. Oczywiście idealna jest sytuacja, gdy rada pedagogiczna wie, nad czym chce pracować, a grupę sterującą tworzą nauczyciele, którzy są zainteresowani tą pracą, a nie wyznaczeni według grafiku.

Ponieważ w procesie WDN stosuje się różne metody, formy i techniki pracy, daje on również możliwość przeniesienia rozwiązań stosowanych podczas tych spotkań do pracy lekcyjnej. Najlepszym sposobem wypracowania różnych rozwiązań jest praca w zespołach. Będąc w małej grupie, każdy nauczyciel może wyrazić swoje pomysły i poglądy na omawiany temat. Po ich przedyskutowaniu zespół przedstawia na forum całej rady swoje rozwiązania, wnosząc swój wkład np. w planowanie pracy na kolejny rok szkolny. Stwarza to możliwość demokratycznego podejmowania decyzji dotyczących wszystkich pracowników placówki, poprawy jej pracy lub (i) panującej w niej atmosfery. Daje to też szansę rozwoju innowacyjności i kreatywności nauczycieli, którzy w większym stopniu mogą się poczuć odpowiedzialni za realizację planów i propozycji stworzonych samodzielnie, a nie narzuconych odgórnie. Praca w zespołach umożliwia lepsze poznanie współpracowników, może więc służyć poprawie wzajemnych relacji i lepszemu wykorzystaniu ich umiejętności w rozwiązywaniu różnych trudności życia szkolnego.

Na zakończenie każdego spotkania moderator bada opinie nauczycieli na temat  przebiegu zajęć. Prosi o informację zwrotną, w której uczestnicy ustnie lub w formie ankiety wyrażają swoje opinie dotyczące osoby prowadzącej, tematu i sposobu pracy nad nim, atmosfery, wrażeń i doświadczeń wyniesionych ze spotkania. Dokładna analiza tych informacji pozwala na ewentualne korekty podczas planowania następnych etapów pracy.

Realizacji procesu WDN mogą towarzyszyć różne trudności, zniechęcenie, opory ze strony jego uczestników, rozczarowania spowodowane rozmijaniem się ich oczekiwań z realiami. Moderator może zaprosić doradcę-eksperta, który pomoże w rozwiązywaniu zaistniałych problemów. Po zakończeniu cyklu WDN zespół, który go przygotowywał, dokonuje podsumowania efektów pracy rady pedagogicznej. Po prezentacji wyników wspólnych działań (np. stworzenia systemu oceniania) powinien nastąpić ich transfer do życia szkolnego. Realizując tak stworzony dokument, trzeba pamiętać, że powinien on podlegać ewaluacji. Warto notować wszelkie spostrzeżenia, uwagi, jakie się pojawiają w trakcie wdrażania w życie dokumentu, aby po określonym czasie, np. roku obowiązywania, zweryfikować rozwiązania, które się nie sprawdziły w praktyce szkolnej.

W procesie WDN jest ważne nie tylko odbycie szkolenia, ale i możliwość zadecydowania przez nauczycieli, czego powinno ono dotyczyć. Ponieważ jednak ta forma pracy wymaga większej aktywności, otwartości na nowe rozwiązania i zabiera sporo czasu, nie zawsze jest przyjmowana przez część rad pedagogicznych z entuzjazmem, choć może być dobrym sposobem na połączenie doskonalenia z możliwością rozwiązywania ważnych szkolnych spraw. Czyż  więc sukcesem nie byłoby  przekonanie nauczycieli,  że (przy opisanych wyżej ograniczeniach możliwości doskonalenia poza szkołą) WDN to jest to!?

Maria Molasa-Zając
Gimnazjum nr 7 w Kielcach