Co cenią nauczyciele?
W dobie przemiany roli zawodowej nauczyciela może być interesujące poznanie ewolucji nauczycielskiego systemu wartości życiowych.
Przez wartość rozumie się to wszystko, co uchodzi za ważne i cenne dla człowieka i społeczeństwa, a zarazem jest godne pożądania, łączy się z odczuciami i stanowi zazwyczaj cel ludzkich dążeń. Rozumiana w ten sposób wartość może być kryterium ocen i wyznaczać to, co dobre lub złe. Wartością są te zdarzenia, które uznajemy za ważne, cenne, ale także i to, co może stanowić normę i wzór zachowań, czyli regułę określającą, jak człowiek powinien lub nie powinien postępować.
Jak przedstawia się system wartości życiowych nauczycieli szkół podstawowych z uwzględnieniem płci, wieku i stażu pracy?
Przeprowadziłyśmy ankietę na ten temat wśród sześćdziesięciu nauczycieli szkół podstawowych w dwóch dużych miastach. Wszyscy respondenci mieli wykształcenie wyższe: 15% to nauczyciele ze stażem pracy do 5 lat, 30,1% do 15 lat, 41,9% do 25 lat, a 12% ponad 25 lat. Dodatkowym źródłem informacji były nasze własne obserwacje i wnioski z rozmów z nauczycielami. Podstawę poznania systemu wartości badanych nauczycieli stanowiła odpowiedź na pytanie: “Najważniejszymi celami w Pana(i) życiu są..." Respondenci, wybierając spośród jedenastu celów, mieli możliwość ich uszeregowania w skali od jednego do pięciu, które oceniano następująco:
- pierwsze miejsce - 5 pkt.,
- drugie miejsce - 4 pkt.,
- trzecie miejsce - 3 pkt.,
- czwarte miejsce - 2 pkt.,
- piąte miejsce - 1 pkt.
Hierarchiczny układ wartości badanych nauczycieli
Wartość |
Punkty N=58 |
% |
udane życie rodzinne |
243 |
25,8 |
praca zgodna z zainteresowaniami |
158 |
16,7 |
zdrowie |
232 |
24,6 |
posiadanie grona prawdziwych przyjaciół |
93 |
9,9 |
zdobycie wysokich kwalifikacji zawodowych |
46 |
4,9 |
posiadanie dóbr materialnych |
39 |
4,1 |
posiadanie autorytetu w środowisku |
20 |
2,1 |
awansowanie i kierownicze stanowisko |
15 |
1,6 |
wpływanie na losy środowiska, regionu, kraju |
19 |
2,0 |
spokojne życie |
44 |
4,7 |
wielka odwzajemniona miłość |
34 |
3,6 |
razem |
943 |
100 |
Wyniki badań ukazują, że najbardziej cenione są trzy wartości: udane życie rodzinne (25,8%), zdrowie (24,6%) i praca zgodna z zainteresowaniami (16,7%). Daleko niższą rangę uzyskało posiadanie grona prawdziwych przyjaciół (9,9%). Respondenci prawie w jednakowym stopniu doceniają zdobycie wysokich kwalifikacji zawodowych (4,9%) oraz wartości, które można określić jako hedonistyczne, tj. spokojne życie (4,7%), posiadanie dóbr materialnych (4,1%) oraz wielką odwzajemnioną miłość (3,6%).
Najniższą pozycję zajmują wartości społeczne: posiadanie autorytetu w środowisku - 2,0%; możliwość wpływania na losy środowiska - 2,0%; awans i zajmowanie kierowniczego stanowiska - 1,6%. Hierarchia wartości zmienia się pod wpływem następujących zmiennych: płeć, wiek, staż pracy.
Kobiety przedkładają ponad wszelkie wartości udane i spokojne życie rodzinne oraz zdrowie. Mężczyźni bardziej niż kobiety od wartości szczęścia rodzinnego cenią wartości profesjonalne związane z pracą zawodową. Dążą do zdobycia wysokich kwalifikacji zawodowych, co ma wpływ na otrzymanie zgodnej z zainteresowaniami pracy, awans w zawodzie, wysoką pozycję w środowisku oraz godziwe zarobki. Nie bez znaczenia w ich życiu jest posiadanie grona prawdziwych przyjaciół oraz przeżycie wielkiej odwzajemnionej miłości.
Wyniki badań wskazują, że także wiek w istotnym stopniu oddziałuje na wybór wartości. Młodzi respondenci (do 25. roku życia) największe znaczenie przywiązują do wartości intelektualnych, zdobycia zgodnej z zainteresowaniami pracy oraz do szczęścia osobistego (miłość, życie towarzyskie). Wartości, które nadają sens życiu nauczycieli w średnim wieku (26-40 lat), to: szczęście rodzinne, wiedza i wykształcenie, wysoka pozycja społeczna. Respondenci powyżej 40. roku życia ujawniają skłonność do preferowania zdrowia, życia towarzyskiego i zabezpieczenia materialnego. W podobny sposób na nauczycielski system wartości wpływa staż pracy zawodowej.
Reasumując wyniki badań dotyczące uznawanych przez nauczycieli wartości, należy stwierdzić, iż są one zbieżne z danymi badań innych autorów nad systemami wartości różnych grup społecznych. A. Sułek dowodzi, że w społeczeństwie polskim wysoką rangę uzyskują wartości osobiste, rozumiane jako dobro własne i dobro najbliższych, niską zaś - wartości społeczne. Od pozostałych grup społecznych różni nauczycieli jedynie znaczna pozycja wartości intelektualnych związanych z etosem ich pracy zawodowej, tj. chęć poszerzenia swojej wiedzy i zdobywania wysokich kwalifikacji zawodowych. Przemiany treści roli zawodowej nauczyciela nie spowodowały przewartościowania innych wymienionych wyżej sfer życia.
Krystyna J. Krawczuk
Joanna Kieczeń
Ełk
Warszawska Liga Debatancka dla Szkół Podstawowych - trwa przyjmowanie zgłoszeń do kolejnej edycji
Redakcja portalu 29 Czerwiec 2022
Trwa II. edycja konkursu "Pasjonująca lekcja religii"
Redakcja portalu 29 Czerwiec 2022
Redakcja portalu 23 Sierpień 2021
Redakcja portalu 12 Sierpień 2021
RPO krytycznie o rządowym projekcie odpowiedzialności karnej dyrektorów szkół i placówek dla dzieci
Redakcja portalu 12 Sierpień 2021
Wychowanie w szkole, czyli naprawdę dobra zmiana
~ Staszek(Gość) z: http://www.parental.pl/ 03 Listopad 2016, 13:21
Ku reformie szkół średnich - część I
~ Blanka(Gość) z: http://www.kwadransakademicki.pl/ 03 Listopad 2016, 13:18
"Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie"
~ Gość 03 Listopad 2016, 13:15
"Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie"
~ Gość 03 Listopad 2016, 13:14