www.edukacjaidialog.pl Czasopismo Kwiecień 2001

Odpowiedzi na podstawie mediów

Reforma szkolnictwa zmieniła wymagania w stosunku do uczniów i nauczycieli. Przeobrażeniu powinno ulec również podejście do uczenia się i nauczania na każdym etapie edukacyjnym.

Żyjemy w dobie ogromnego postępu technicznego w społeczeństwie, w którym rządzi technologia informacji. Zapamiętana, encyklopedyczna wiedza już nie wystarcza, nie można bowiem nauczyć się wszystkiego. Zarówno nauczyciel, jak i uczeń muszą się przyzwyczaić do tego, że uczymy się całe życie. Znaczny procent wiedzy uczeń uzyskuje nie w szkole, lecz poza nią poprzez integrowanie informacji, w szczególności informacji czytelniczej i medialnej.

Istotę reformy edukacji stanowią tzw. umiejętności kluczowe ważne dla wszystkich młodych Europejczyków, takie jak np.:

umiejętność planowania, organizowania i oceniania własnego uczenia się, przyjmowania coraz większej odpowiedzialności za własną naukę;
umiejętność poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł oraz efektywnego posługiwania się nowoczesną technologią informacyjną.

Bardzo ważną rolę w zreformowanym szkolnictwie przypisuje się integracji nauczanej wiedzy. Proces uczenia się, aby być skuteczny, musi być zintegrowany. Potrzeba scalania treści nauczania wynika nie tylko z rozporządzeń MEN, lecz przede wszystkim z konieczności dostosowania nauczania do zmieniającego się świata i potrzeb edukacyjnych uczniów. Należy również pamiętać, że nauczyciel liceum profilowanego, podobnie jak obecnie nauczyciele szkoły podstawowej i gimnazjum, będzie miał obowiązek realizacji w ramach swojego przedmiotu takich ścieżek edukacyjnych, jak: edukacja medialna, edukacja czytelnicza i informacyjna oraz edukacja informatyczna.

Narzędziami wspierającymi integrację międzyprzedmiotową i rozwój umiejętności kluczowych są niewątpliwie język i media.

W artykule chciałybyśmy ukazać, w jaki sposób media mogą pomóc uczniom w przygotowaniu się do zdawania egzaminu wewnętrznego z języka obcego na poziomie rozszerzonym. Przytoczone przykłady dotyczą języka angielskiego.

Zadanie trzecie egzaminu wewnętrznego dla uczniów zdających język obcy na poziomie rozszerzonym polega na przygotowaniu wypowiedzi na temat wybrany z katalogu. Uczniowie wybierają temat na początku klasy maturalnej i przez cały rok szkolny zbierają materiały i studiują wybrane przez siebie zagadnienie. Temat musi być sprecyzowany tak, aby niemożliwe stało się przygotowanie go z wykorzystaniem jednego tylko źródła. Uczeń będzie musiał sięgnąć po najróżniejsze źródła, korzystać z tekstów autentycznych dostarczanych przez media: gazety i czasopisma, zarówno obcojęzyczne, jak i polskie, telewizję, wideo oraz Internet. Będzie od niego wymagane dokonanie analizy, syntezy i interpretacji prezentowanych na egzaminie materiałów i faktów oraz przedstawienie, uzasadnienie i obrona własnych opinii. Uczeń zostanie oceniony za ciekawą konstrukcję prezentacji, bogatą treść i różnorodne ujęcie tematu.

Tego typu wymagania egzaminacyjne powinny zmobilizować nauczycieli do solidnego przygotowania uczniów do podjęcia wysiłku samodzielnej pracy nad wybranym tematem. Pierwszym krokiem może być regularne wykorzystywanie autentycznych tekstów w procesie dydaktycznym na lekcjach języka obcego. Takie teksty, a przynajmniej ich fragmenty powinny być wprowadzane już w szkole podstawowej. Są one zwykle dużo ciekawsze niż teksty napisane specjalnie dla celów nauczania języka. Dobrze też zdać sobie sprawę, że motywacja uczniów, którzy czują, że są w stanie poradzić sobie nawet z krótkim autentycznym artykułem czy z ogłoszeniem z gazety obcojęzycznej, znacznie wzrasta.

Przytaczamy kilka przykładowych źródeł autentycznych tekstów, które ze względu na swą prostotę mogą być wykorzystane już w ostatnich klasach szkoły podstawowej i gimnazjach. Gazety i czasopisma zamieszczają reklamy domów na sprzedaż, oferty pracy, prognozy pogody, odpowiedzi na listy osób proszących o pomoc w rozwiązaniu życiowych problemów. Można się też udać na stronę interntową www.kidsdomain.com z tekstami, grami i zabawami dla dzieci i nastolatków, z których wiele dotyczy świąt i specjalnych okazji w USA i Wielkiej Brytanii.

Inna strona internetowa, www.KidsLoveAMystery.com, jest pełna opowiadań dla dzieci, magicznych trików i zagadek. Strona www.cooking.com zawiera tysiące przepisów kulinarnych, łatwiejszych i trudniejszych, gotowych do wykorzystania w klasie. Telewizja satelitarna nadaje filmy obrazkowe i kreskówki dla dzieci. Wachlarz ofert mediów dla starszych, bardziej zaawansowanych uczniów jest dużo większy.

Stopniowo, już od samego początku procesu uczenia się języka, uczniowie powinni być zachęcani do przejęcia odpowiedzialności za swoją pracę. Jeżeli nauczą się samodzielności i nabiorą pewności siebie, to zdecydowanie odniosą sukces na egzaminie maturalnym, a przede wszystkim będą w stanie doskonalić swój język na własną rękę po skończeniu liceum. Autonomii można się nauczyć, wykorzystując metodę projektów, która polega na tym, że uczniowie indywidualnie lub w zespołach wykonują postawione zadanie. Zdobywając i uzupełniając wiedzę potrzebną do wykonania zadań, zbierając informacje z wielu dziedzin, kształcą różne umiejętności. Całość pracy wymaga szczegółowego opisu kolejnych etapów realizacji, własnego wnioskowania i przedstawienia korzyści podczas wykonywania projektu.

Uczniowie mogą opracowywać projekty na podstawie dostępnych im źródeł, najpierw mniejsze, np. projekt dotyczący diety wegetariańskiej. Pierwszym krokiem może być ustalenie, jaki procent ich znajomych stosuje taką dietę, a następnie korzystając ze strony internetowej www.veg.org, można znaleźć nazwiska słynnych wegetarianów, wegetariańskie przepisy i produkty. Dostępny w Polsce miesięcznik "Time" z 15 stycznia 2001 r. zawiera krótką statystykę dotyczącą problemu nadwagi w Ameryce, co może być pomysłem do opracowania projektu, np. na temat problemu otyłości w Polsce w zestawieniu z tym problemem w USA itd.

Te małe projekty, opracowywane przez uczniów już w klasach pierwszej i drugiej liceum, stanowią wstęp do samodzielnej całorocznej pracy w klasie maturalnej nad tematem wybranym z katalogu. Wybrane tematy będą wymagały wielostronnego ujęcia i korzystania z wielu źródeł. Przejrzenie kilku gazet i czasopism anglojęzycznych ze stycznia 2001 r. może nasunąć temat związany z medycyną i lekarstwami. Na przykład "Time" zawiera całą serię artykułów dotyczących leków, zarówno tradycyjnych, jak i mniej konwencjonalnych. Są też informacje dotyczące badań, eksperymentów związanych z ludzkim DNA oraz artykuł na temat rewolucji w psychiatrii. W dwutygodniku "USA Today" można przeczytać o genetycznie zmienionej małpce, która ma pomóc w studiowaniu DNA i wynalezieniu nowych leków.

Cała gama czasopism i dzienników, ogólnodostępnych w księgarniach empik-u, jest w stanie zaspokoić różne obszary zainteresowań uczniów i nauczycieli. Fakt, że większość gazet ma swoje internetowe wydania, czyni dostęp do tych mediów jeszcze prostszy i dużo tańszy. Oprócz tego, że na stronach internetowych można przeczytać niektóre czasopisma, można również bezpośrednio wysłuchać aktualności (CNN czy BBC), obejrzeć fragment filmu czy zwiedzić muzea i biblioteki.

Utrzymywanie stałego kontaktu z językiem współczesnym, zarówno mówionym, jak i pisanym, to jeden z warunków niezbędnych do opanowania go. Korzystanie z Internetu, telewizji satelitarnej oraz czytanie prasy obcojęzycznej powinno stać się zatem powszechne zarówno wśród uczniów, jak i nauczycieli. Tylko poprzez systematyczne pogłębianie swojej wiedzy i kompetencji językowej z wykorzystaniem różnych źródeł informacji można skutecznie przygotować się do nowej matury .

Zamieszczona niżej lista zawiera wybrane tytuły czasopism i gazet anglojęzycznych dostępnych w Polsce oraz adresy internetowe do wykorzystania przez nauczycieli i uczniów.

Dzienniki i czasopisma informacyjne