Etyka osobowości i etyka charakteru

Nietrudno odróżnić etykę opartą na charakterze i etykę podpartą osobowością (za S.R. Coveyem). Wydaje się, że obie pozwalają osiągać cele i może nawet postępowanie w myśl etyki osobowości jest bardziej efektowne, bo daje szybsze rezultaty, jednak zawsze efekty lepszej jakości uzyskamy, postępując według etyki charakteru. Kiedy wybieram etykę osobowości, to:

1. Sukces jest funkcją mojej osobowości, wizerunku prezentowanego na zewnątrz, postaw i zachowań, umiejętności i technik, które "naoliwiają" stosunki międzyludzkie, pozwalają zdobywać władzę, wpływać na innych, mieć dobre zdolności komunikacyjne i pozytywne nastawienie do efektów własnej pracy.
2. Słucham i udzielam rad, np.: zawsze się uśmiechaj, potraktuj go z góry, nie daj sobie wejść na głowę, zawsze dużo wymagaj, nie daj się przyłapać.
3. W kontaktach z innymi bardzo liczy się społeczny odbiór tego, co robię i ocena poglądów, które głoszę. Za wartościowe uznaję to, co stanowi wartość w danym kręgu społecznym. Przywiązuję dużą wagę do konwencji, konwenansów i przepisów normujących zachowanie. W efekcie liczy się społeczne uznanie i sukces przeliczany na dobra materialne lub inne gratyfikacje zewnętrzne.
4. Klasyfikuję ludzi według wizerunków (etykietek): dobry pedagog, sumienny rodzic, pantoflarz, gderliwa żona, leniwy uczeń itp.
5. Moje działanie polega przede wszystkim na dostosowaniu się, umiejętnym manipulowaniu regułami gry i funkcjonowaniu w ramach istniejących reguł.
6. Ważne jest to, co mówię i robię. Wychowywanie polega na kierowaniu człowiekiem za pośrednictwem zewnętrznych norm i ocen. Cechy charakteru ukształtowane w tym trybie uznaję za niezmienne i naturalne.

Kiedy wybieram etykę charakteru, to:

1. Najważniejsze jest to, kim jestem, a więc: spójność wewnętrzna, pokora, wierność, umiar, odwaga, sprawiedliwość, cierpliwość, pracowitość, prostota, spokój, skromność, miłość.
2. Dążę do zintegrowania w sobie obiektywnych zasad i odpowiadających im zachowań. Wiem, że istnieją naturalne zasady i to na ich podstawach trzeba budować wartości i nawyki.
3. Czynnikiem oceniającym słuszność lub niesłuszność postępowania jest moje sumienie i zasady przez to sumienie rozpoznawane.
4. Mój "społeczny" sukces nie jest związany ze spełnianiem zewnętrznych oczekiwań, lecz z autentycznym zaangażowaniem się w sprawy innych ludzi i własny rozwój.
5. Ważne są indywidualność i niepowtarzalność drugiego człowieka. Tę wartość wyrażam akceptując każdą osobistą drogę rozwoju i pomagając ludziom w odkrywaniu własnej misji życiowej. Rozwój ten ma indywidualną dynamikę i kierunek, który wcale nie musi odpowiadać moim normom i społecznym oczekiwaniom.
6. Pracuję nad swoimi motywami i metodami, nie zaś nad osiąganiem za wszelka cenę zamierzonego celu.

Marek Pisarski