Dlaczego akceptować?

Szczególną uwagę zwrócono na ludzi uzależnionych od alkoholu, w których "tli się iskierka wyższych uczuć, bo nikt nie jest do gruntu złym, nieczułym i zepsutym człowiekiem". Jedna z uczennic odwołała się do zasad obowiązujących w religii katolickiej. Uzależnionym, według niej, należy pomagać przez okazywanie zrozumienia względem potrzeb ludzkich, ale również przez modlitwę o wyzwolenie z nałogu. Biorąc pod uwagę powszechność alkoholu w Polsce, można się dziwić takiej postawie wobec tej patologii społecznej. Głównym argumentem jest jednak stwierdzenie, że alkoholik to człowiek, który cierpi. Podobnie jest z narkomanem zarażonym wirusem HIV. Uczniowie opowiadają się za "Normalnym" traktowaniem tych chorych ludzi. Jeden z maturzystów pisze: "Nie mogę być obojętnym na cudze nieszczęście, to świadczyłoby o tym, że nie jestem prawdziwym człowiekiem". Również w imię własnego człowieczeństwa należy więc akceptować drugą osobę.

Uczniowie pisali o akceptowaniu inności, z którą się często spotykają w szkole, w domu. Najczęściej dotyczy ona wyglądu zewnętrznego - ubioru, fryzury, noszenia ozdób.

Przy tej okazji nakreślano granice nieakceptacji. Nie powinno się (zdaniem ucznia) przeszkadzać komuś robić tego, co nie krzywdzi innych. Jeśli noszone przez chłopaka długie włosy i przebity nos same w sobie nie są złem, to również przeciwstawienie się nim jest pozbawione sensu. Określony wygląd człowieka wpływa na jego samopoczucie i powoduje, że czuje się on wolny. Maturzyści mają świadomość, że ubiór może świadczyć o stylu życia. Nie piszą jednak wprost, że akceptują każdy styl życia, lecz że uznają prawo do odmiennego wyglądu. Tylko jedna osoba zwerbalizowała zależności, jakie zachodzą między ideologią, wyglądem i muzyką młodych ludzi. Pisano bowiem również o problemach, które towarzyszą młodym ludziom, gdy chcą słuchać muzyki. Często starsi krytykują zarówno rodzaj muzyki, jak i sposób jej słuchania przez młodzież. Wolność jednostki jest wartością, która w tym wypadku powinna być przestrzegana.

Również w innym przypadku uczeń powołał się na wolność. Pisał o potrzebie robienia czegoś, co jest młodzieży zakazane. Opisał używanie tytoniu i lekkich narkotyków jako coś, co może być aprobowane. W argumentach odwołał się do hedonistycznego używania życia, ale nie tylko. Uczeń ten zwrócił też uwagę na to, że używki są "lekarstwem na samotność", pomagają przełamać barierę uniemożliwiającą nawiązanie pełnego kontaktu z rodzicami czy przyjaciółmi. Bariera ta rodzi się w jego myślach, a używki dają poczucie uniezależnienia się od niej. Dlatego takie środki mogą być pożądane i akceptowane.

Pewna maturzystka, opisując tworzenie się więzi małżeńskiej, zwraca uwagę na bezwzględną potrzebę akceptacji współmałżonka. Najważniejsze w takim związku są "wartości, które można sobie przekazać i szczęście, którego można być źródłem". Rodzina została więc przedstawiona jako wartość, dla której trzeba myśleć nie tyko o wygodzie, ale również o drugiej, bliskiej osobie.

Tylko jeden uczeń nie wskazał ani wolności, ani rodziny, ani żadnej z cech przysługujących człowiekowi z tego względu, że jest człowiekiem, jednostką ludzką. To idea powinna, według niego, być najcenniejsza. Moje zdziwienie wywołała informacja, że to socjalizm jest tym, co powinno się uznać za najcenniejszą wartość.

Zdaniem uczniów trzeba się przeciwstawiać wszelkim przejawom rasizmu. Wymieniają oni nie tylko przykłady dyskryminacji Rumunów, ale również wrogiego stosunku do Żydów i niechęci do Murzynów. Maturzyści zwracają uwagę na to, że obecnie ruchy neofaszystowskie odradzają się nie tylko na terenie Niemiec, ale również w Polsce powstają subkultury nacjonalistyczne. Nie można się zgadzać z ideologią tych grup, gdyż propagują one stosowanie przemocy wobec ludzi.

Inną cenioną przez młodzież wartością jest równość. To w jej imię należy szanować innych ludzi nie tylko ze względu na status majątkowy, ale dlatego że każdy człowiek ma swą godność - przez sam fakt bycia człowiekiem. W nielicznych wypowiedziach uczniowie pisali o potrzebie szacunku dla otaczającej nas przyrody; uznali, że taka postawa wobec świata jest godna akceptacji, gdyż warunkuje zachowanie cennych dla ludzi wartości.

W jednej pracy pojawiło się zdanie: "Wielką wartością i dobrem jest umiejętność akceptacji. Akcent został tu przeniesiony na docenianie umiejętności, która jest wartością wykształconą przez człowieka. Ważne jest więc nie tylko bycie człowiekiem, ale również takie formowanie własnej osobowości, aby przyjąć, zaakceptować drugiego, odmiennego człowieka.

Inny maturzysta uznał akceptację cudzej odmienności za ważny czynnik kształtujący dojrzewanie psychiki ludzkiej. Aby przyjąć drugiego człowieka, trzeba pragnąć go zrozumieć. Ta nie nazwana przez uczniów empatia świadczy o gotowości do podjęcia samodzielnego dorosłego życia.

Mimo braku precyzyjnych określeń dotyczących pojęcia akceptacji, młodzież uznaje te pojęcia za wartość nadrzędną.

Na podstawie analizowania wypowiedzi mogę stwierdzić, że dla objętych badaniem maturzystów istnieją obiektywne wartości, których nie można podawać w wątpliwość. Trudno jednoznacznie określić, które z deklarowanych zasad będą realizować przyszli absolwenci, myślę jednak, że ich obecne poglądy zasługują na uznanie.

Joanna Gorzelna
Wrzesiny