Interesujące porównania

Autorki artykułu nauczają w szkołach podstawowych odmiennego typu: A. Jegier w Społecznej Szkole Podstawowej nr 2 STO w Warszawie, a M. Skura w Publicznej Szkole Podstawowej nr 1 w Sulejówku. Oto interesujące porównanie pracy obu tych placówek.

Budynek szkoły. PublicznaSzkoła Podstawowa w Sulejówku ubiegły rok szkolny rozpoczęła w nowym, dwupiętrowym budynku. Dysponuje 26 salami lekcyjnymi, które są przestronne, a większość z nich ma swoje zaplecze. Jest też biblioteka, dwie świetlice, stołówka, szatnia, duży pokój nauczycielski, gabinet pedagoga szkolnego, gabinet lekarski, sekretariat i gabinet dyrektora szkoły. Pion nauczania początkowego jest oddzielony od reszty klas lekcyjnych. Największą bolączką jest brak sali gimnastycznej. W pewnym stopniu kompensują to szerokie korytarze, duże pomieszczenia piwniczne oraz okolica szkoły, gdzie odbywają się obecnie lekcje kultury fizycznej.

Społeczna Szkoła Podstawowa nr 2 w Warszawie dysponuje ośmioma salami lekcyjnymi. Jest też sala komputerowa, mała świetlica, sala gimnastyczna, sala muzyczna, pokój nauczycielski, sekretariat oraz stołówka. Szkoła jest położona w niewielkiej odległości od lasku, co przy sprzyjającej pogodzie ułatwia organizację zajęć świetlicowych i wychowania fizycznego.

Nauczyciele. W publicznej szkole w Sulejówku pracuje 43 nauczycieli, z których zdecydowana większość jest zatrudniona na pełnym etacie, a nawet w godzinach ponadwymiarowych. Większość nauczycieli (58%) ma wyższe wykształcenie magisterskie z przygotowaniem pedagogicznym, 7% - wyższe zawodowe pedagogiczne, 30,2% ukończyło studium nauczycielskie, a 4,8% ma średnie wykształcenie pedagogiczne (siostry katechetki). Wielu nauczycieli podnosi swoje kwalifikacje na studiach uzupełniających i podyplomowych. Odbywają się również rady szkoleniowe poświęcone aktualnie ważnym tematom, np. reformie szkolnej, zjawiskom narkomanii, rozwiązywaniu problemów wychowawczych.

W szkole społecznej w Warszawie pracuje 24 nauczycieli, z których tylko sześciu (25%) jest zatrudnionych na pełnym etacie. Niektórzy pracują tylko kilka godzin tygodniowo, np. biolog - 7 godzin w tygodniu, chemik - 4 godziny. Dzieje się tak, ponieważ w szkole jest tylko 8 klas, więc nie jest ona w stanie zapewnić pełnych etatów wszystkim nauczycielom. W związku z tym zatrudniane tu osoby pracują równocześnie w innych placówkach, co powoduje trudności związane z organizacją życia szkoły i rozplanowaniem zajęć. Większość nauczycieli (79,2%) ma wyższe wykształcenie magisterskie z przygotowaniem pedagogicznym, w tym nauczyciel fizyki ma tytuł doktora. Pozostałe osoby mają wykształcenie niepełne wyższe i są w trakcie podnoszenia swoich kwalifikacji. Szkoła organizuje różnego typu kursy i rady szkoleniowe dotyczące ważnych dla życia szkoły zagadnień.

Uczniowie. W szkole sulejóweckiej w ubiegłym roku szkolnym w klasach 0-VIII w 28 oddziałach uczy się 760 uczniów. Jest to największa szkoła w mieście. Na każdym poziomie nauczania funkcjonują trzy oddziały klasowe (z wyjątkiem klas V - 4 oddziały). Dzieci uczą się w zespołach 25-32-osobowych (w klasie 0 - 21 dzieci w grupie). W każdej klasie znajdują się uczniowie z trudnościami w nauce, z problemami wychowawczymi, emocjonalnymi. Dzieci takie uczestniczą w zajęciach terapeutycznych (75 dzieci, czyli 9,9% wszystkich uczniów). Troje dzieci realizuje program szkoły specjalnej w szkole masowej.

W szkole warszawskiej w bieżącym roku szkolnym w klasach I-VIII w 8 oddziałach uczy się 106 uczniów. Dzieci uczą się w zespołach 10-16 osobowych. Jak w każdej szkole i tutaj są dzieci z trudnościami w nauce, z problemami wychowawczymi i emocjonalnymi. Dzieci z pierwszej grupy uczestniczą w zajęciach reedukacyjnych (33 uczniów, co stanowi 31,1% wszystkich dzieci).

Lekcje i zajęcia pozalekcyjne. W szkole publicznej od klasy V dzieci rozpoczynają naukę języka angielskiego. Zajęcia odbywają się w małych grupach dwa razy w tygodniu. Uczniowie mogą brać udział w nieodpłatnych zajęciach kółek zainteresowań: matematycznego, polonistycznego, informatycznego, zespołu tanecznego, fletowego, teatralnego, chóru, szkolnego koła sportowego. Dzieci pod opieką nauczyciela języka polskiego redagują gazetkę szkolną pt. "Co tam w budzie?". Przy szkole działa również drużyna harcerska. Harcerze i zuchy wyjeżdżają na zimowiska, rajdy, obozy, biwaki. Zbiórki odbywają się na terenie szkoły w nowej harcówce. W szkole funkcjonuje świetlica dzienna, do której uczęszczają dzieci, którym należy zapewnić opiekę również po lekcjach w czasie nieobecności rodziców w domu.

W szkole społecznej już od klasy I do VIII dzieci uczą się języka angielskiego w wymiarze 4 godzin tygodniowo. W klasie V dochodzi nauka drugiego języka obcego (niemiecki lub francuski) w wymiarze dwóch godzin tygodniowo. Oprócz typowych przedmiotów szkolnych dzieci mają obowiązkowe lekcje tańca, savoir-vivre’u, wychowania rodzinnego i informatyki oraz nieobowiązkowe zajęcia kółka plastycznego, chóru i aerobiku. Opłata za wymienione zajęcia wchodzi w zakres czesnego. Natomiast za reedukację, logopedię, zajęcia na basenie, judo czy naukę gry na organach elektronicznych rodzice muszą płacić dodatkowo. W szkole funkcjonuje świetlica, która jest przeznaczona dla dzieci z klas I-III. Starsi uczniowie po lekcjach wracają samodzielnie lub są zabierani przez rodziców.

W szkole w Sulejówku działa samorząd uczniowski, który organizuje codzienne życie uczniów w szkole (dyżury na korytarzach, prowadzenie sklepiku szkolnego) oraz różne imprezy okolicznościowe. Bardzo często dzieci same występują z propozycjami różnych akcji, np. w tym roku klasa V zorganizowała akcję pt. "I ty możesz zostać Świętym Mikołajem", podczas której dzieci zbierały maskotki i słodycze dla ubogich dzieci ze swojej szkoły. Każda klasa ze swoim wychowawcą przygotowuje własne imprezy i wycieczki. Tradycją szkoły jest organizowanie przez każdą klasę własnej Wigilii. W szkole odbywają się również warsztaty teatralne, zajęcia psychologiczne, z profilaktyki uzależnień, występy grup aktorskich.

W szkole w Warszawie równie sprawnie działa samorząd uczniowski. W tym roku szkolnym dzieci zorganizowały Dzień Nauczyciela w Ogrodzie Botanicznym w Powsinie. Wychowawcy wraz ze swoimi klasami przygotowują własne imprezy i wycieczki.

Dzieci z problemami. W szkole publicznej w Sulejówku szczególną troską otacza się dzieci mające problemy w nauce. Uczniowie klas młodszych otrzymują pomoc na zajęciach zespołów wyrównawczych, mogą także uczęszczać na specjalnie dla nich organizowane zajęcia koła informatycznego. Przy szkole działa również świetlica terapeutyczna, która sprawuje opiekę nad uczniami mającymi orzeczenie poradni psychologiczno-pedagogicznej. Prowadzone są tu zajęcia z terapii pedagogicznej, terapii zaburzeń w myśleniu matematycznym, arteterapii. Wśród podopiecznych świetlicy są też uczniowie realizujący program szkoły specjalnej w szkole masowej. Aby zapewnić uczniom jak najwszechstronniejszą opiekę szkoła współpracuje ze Środowiskowym Ogniskiem Wychowawczym TPD, które udziela potrzebującym dzieciom pomocy socjalnej, dydaktycznej i wychowawczej.

W warszawskiej szkole społecznej pomoc uczniom z problemami w nauce jest także istotną sprawą. Wszystkie takie dzieci otrzymują pomoc na zajęciach reedukacji w szkole lub w zaprzyjaźnionej ze szkołą poradni psychologiczno-pedagogicznej. Do tej poradni odsyłane są także dzieci z innymi problemami, np. emocjonalnymi.

Rodzice. Szkoła w Sulejówku stara się, aby rodzice byli jej współgospodarzami. Działają oni w Radzie Rodziców (człon Rady Szkoły) oraz w Komitecie Rodzicielskim. W każdej klasie jest wybierana trójka rodzicielska, która pomaga wychowawcy w organizacji codziennego życia szkoły. Rodzice byli bardzo pomocni przy przeprowadzce szkoły oraz przy urządzaniu poszczególnych klas. Szkoła stara się ułatwić rodzicom kontakt z poszczególnymi nauczycielami. Każdego miesiąca jest organizowany dzień otwarty, w którym rodzice w późnych godzinach popołudniowych mogą się spotkać z nauczycielami swojego dziecka.

W szkole społecznej rodzice sprawują nie tylko funkcję pomocniczą, ale również kontrolną. W innych kwestiach współpraca szkoły z rodzicami nie różni się od tej ze szkoły publicznej. Tu także rodzice wybierają spośród siebie Radę Rodziców i Komitet Rodzicielski, poza tym w każdej klasie działa trójka klasowa. Rodzice są bardzo związani ze szkołą, ponieważ uczestniczą we wszelkich uroczystościach, jak i w pracach porządkowych.

Porównując te dwie szkoły, chciałyśmy ukazać różnice, ale także podobieństwa, jakie występują w funkcjonowaniu tych dwóch teoretycznie odmiennych szkół. Jak wynika z przytoczonych tu danych, do pozytywów opisywanej szkoły społecznej można zaliczyć małą liczebność klas, duży wymiar godzin nauczania języków obcych, szeroki wybór zajęć pozalekcyjnych. Natomiast niepokojący jest fakt, iż dzieci mające problemy w nauce jest w tej szkole tak dużo. To zjawisko nie zostało naukowo zbadane, dlatego nie wiadomo, czy jest to powszechne w szkołach niepublicznych i jaka jest tego przyczyna.

Chciałyśmy przybliżyć czytelnikom życie i sposób funkcjonowania tak różnie traktowanych w społeczeństwie szkół. Być może ten artykuł będzie także pomocą dla rodziców, ponieważ ukazuje mocne i słabe strony każdej ze szkół i pozwala na zastanowienie się, czym się kierować w wyborze szkoły dla własnego dziecka.

Aneta Jegier
Małgorzata Skura
WSPS, Warszawa