Szkolne i międzyszkolne Kluby Europejskie

W kwietniu 1995 roku Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Integracji Europejskiej oraz Pomocy Zagranicznej zorganizowało III konferencję z cyklu Forum "Młoda Europa". Każde z kolejnych forum otrzymuje zadanie, które może być realizowane aż "do ostatniego pomysłu". III Forum "Młoda Europa" nadano hasło "Kluby Europejskie".

Kluby europejskie są formą współpracy uczniów i nauczycieli na rzecz upowszechniania wiedzy o Europie. Najczęściej klub taki powstaje w szkole, skupia młodzież z starszych klas szkoły podstawowej lub ponadpodstawowej i ma swoją siedzibę w jednej z sal lekcyjnych, w której młodzież i nauczyciele spotykają się w ramach zajęć pozalekcyjnych. Klub europejski pełni rolę "kółka zainteresowań", w którym są organizowane wystawy, sztuki teatralne, przygotowywane festyny szkolne, redagowane konkursy i gazetki szkolne, opracowywane szkolne audycje radiowe lub imprezy artystyczne, których celem jest poznanie Europy, jej kultury, historii, sztuki, literatury itd. Szkolny klub europejski zamienia się w "kwaterę główną" przed uroczystościami związanymi z obchodami Dnia Szkoły, Dnia Europy, Dnia Unii Europejskiej lub każdej imprezy ciekawej dla miasta czy regionu. Cenny jest każdy pomysł.

Dla nauczycieli klub europejski jest formą kształcenia i wychowania, w ramach zajęć pozalekcyjnych lub pozaszkolnych, gdyż młodzież szkolna sama organizuje plan pracy klubu, trasy wycieczek turystycznych, tematy spotkań. Dla młodzieży zajęcia w klubie - to dobrze wypełniony czas wolny, bo można być pomysłowym, samodzielnym i zadowolonym ze statusu ucznia swojej szkoły.

Profesjonalnie działający szkolny klub europejski nie musi mieć osobowości prawnej, wystarczy zapał uczniów, pomoc nauczycieli i opieka dyrektora szkoły. Szacuje się, że w Polsce jest blisko 180 klubów europejskich zarówno szkolnych, jak i międzyszkolnych. Szkolne kluby europejskie często współpracują ze sobą, czasem przyjmują też patronat wojewódzkiego kuratorium oświaty i wychowania lub ośrodka metodycznego.

Kluby europejskie nawiązują współpracę z burmistrzem, wojewodą i innymi placówkami oświatowo-kulturalnymi, aby zaistnieć w społeczności lokalnej. Znajdują dla siebie miejsce wśród innych instytucji lokalnych, młodzieżowych stowarzyszeń i organizacji pozarządowych jako partnerzy we współpracy na rzecz rozwoju miasta, regionu. Jedną z ambicji klubów jest zorganizowanie krajowego zlotu wszystkich członków lub wspólnych warsztatów.

Pomysłów na działalność szkolnych i międzyszkolnych klubów europejskich jest tyle, ile uczniów i nauczycieli rozwijających te kluby. Promocji tej inicjatywy służy publikacja Biura Pełnomocnika Rządu ds. Integracji Europejskiej oraz Pomocy Zagranicznej pt. Forum "Młoda Europa" Kluby Europejskie, wydana po III Forum "Młoda Europa". Autorzy traktują publikację jako wademekum kształcenia europejskiego dla nauczyciela, wychowawcy, doradcy metodycznego lub organizatora wolnego czasu młodzieży. Znalazło się w niej wiele pomysłów i sposobów na zorganizowanie i prowadzenie działalności w klubie europejskim.

Klubów europejskich w Polsce jest, co prawda, około 180, ale są to te, które zgłosiły uczestnictwo w Forum "Młoda Europa". W rzeczywistości jest jednak wiele szkół, które prowadzą podobną działalność, lecz nie miały okazji się podzielić swoimi doświadczeniami lub słyszeć o inicjatywie forum.

Podczas III konferencji Forum "Młoda Europa" ogłoszony został konkurs pt. "Nasz klub europejski". Konkurs jest adresowany do szkół uczestniczących w Forum oraz za pośrednictwem wojewódzkich kuratoriów oświaty i wychowania i ośrodków metodycznych do wszystkich szkół w Polsce. Celem konkursu jest upowszechnienie pozalekcyjnych i pozaszkolnych form kształcenia w zakresie wiedzy o Unii Europejskiej oraz promowanie najlepszych pomysłów dydaktycznych i organizacyjnych w ramach tworzących się klubów europejskich. Prac konkursowych nie wpłynęło wiele, ale każda z nich urzekła jury. Wszystkie prace zostały nagrodzone.

Na konkurs nadesłano 23 prace, nierzadko po kilka z jednego miasta (Bytom, Choszczno, Głuszyca, Kłodzko, Kraków, Lublin, Markowice, Opole, Piotrków Trybunalski, Poznań, Rzeszów, Szczawno-Zdrój, Świdnica, Wałbrzych, Wrocław). Autorami prac są uczniowie ze szkolnych lub międzyszkolnych klubów europejskich, uczniowie, którzy zawiązali szkolne stowarzyszenie i młodzież działająca w tzw. harcerskim klubie europejskim powołanym przy Komendzie Hufca oraz nauczyciele i doradcy metodyczni.

Najpopularniejszą formą pracy konkursowej są kroniki w postaci albumów i ksiąg pamiątkowych. Bogato ilustrowane zdjęciami, upamiętniają szkolne uroczystości, wycieczki, spotkania. Album rejestruje wspomnienia z inauguracji działalności szkolnego klubu. Wiele jest zdjęć z Dnia Święta Szkoły i "dni europejskich". Dniom tym towarzyszą festyny i parady młodzieży w regionalnych strojach państw europejskich, uroczyste otwarcia wystaw plastycznych i rozstrzygnięcia konkursów. Popularne stają się tzw. kawiarenki narodowe, w których młodzież z dużą pomocą rodziców przygotowuje dania kulinarne według przepisów narodowych kuchni państw Unii Europejskiej. Imprezom towarzyszy dobra zabawa przy dźwiękach muzyki narodowej.

W szkolnej działalności europejskiej jest również miejsce dla miłośników sportu. Organizowane są międzyklasowe lub międzyszkolne zawody sportowe, często o wysoką nagrodę "mistrzostwo Europy". Kroniki rejestrują także konkursy przedmiotowe, kulturalno-historyczne, literackie i recytatorskie, koncerty muzyki poważnej i "przeglądy" twórczości kompozytorów europejskich.

Na łamach szkolnej kroniki czytamy także o osiągnięciach młodzieży w pracy z lokalnym radiem lub telewizją. Uczniowie z pomocą nauczycieli przygotowują audycje i programy na temat historii, kultury i codziennego dnia wybranego kraju europejskiego. Prezentacje narodowe są często tematem zajęć pozalekcyjnych w klubie europejskim, o czym młodzież pisze w gazetkach szkolnych i biuletynach informacyjnych o działalności szkoły. Wiele z nich przesłano na konkurs.

Najwięcej radości sprawia klubowi zapis wideo, rejestrujący szkolne uroczystości europejskie, bale przebierańców w strojach narodowych, zebrania szkolnych klubów. Na taśmach wideo zarejestrowano także ciekawe reportaże i spotkania-wywiady.

W nauczaniu szkolnym pojawiają się coraz częściej nowe narzędzia pracy z uczniami. W jednej z prac czytamy o tzw. "żywej" lekcji historii, cennej wychowawczo i metodycznie. Młodzież zbiera dokumenty, przeprowadza wywiady, szuka "świadków historii". W tej formie zajęć uczestniczą nie tylko członkowie klubu europejskiego, ale i uczniowie z większości klas szkoły. Poprzez historyczne poszukiwania młodzież poznaje swój region, uczy się promować polskie dziedzictwo kulturalne w skali europejskiej. Szkoła prezentuje swój dorobek rówieśnikom z innych państw europejskich. Organizowane są międzyszkolne wymiany młodzieżowe, zloty i wspólne obozy. Oprócz zabawy towarzyszy im nauka, przede wszystkim nauka języka obcego.

Są w Polsce szkoły, które mają dostęp do sieci INTERNET. Dzięki niej szkoły wymieniają między sobą informacje. Na przykład, kilku uczniów realizuje wspólne projekty związane z tradycją, historią miasta lub wybranymi zagadnieniami życia codziennego. Klasy przygotowują wspólne lekcje i biorą w nich udział "na gorąco". Współredagują artykuły, zamieszczane później w prasie regionalnej. Organizują dni kultury danego kraju w swojej szkole lub w miejskim domu kultury. Jury konkursu zapoznało się z tymi pomysłami opisanymi w specjalnie przygotowanych biuletynach informacyjnych i sprawozdaniach z pracy klubów.

Na konkurs napłynęło wiele prac plastycznych: rysunków, plakatów, wycinanek, laurek. Uczniowie zamienili się w młodych poetów, opisali swoje marzenia i wizje członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Wyobraźnia w opisie procesu integracji Polski z Unią nie miała granic. Nie zabrakło również prac komputerowych, tematów na konkursy i gry.

Wśród prac nadesłanych na konkurs znalazły się niezwykle ciekawe opracowania nauczycieli i doradców metodycznych. Są to konspekty lekcji na cały rok szkolny, z wyszczególnieniem konkretnych tematów i pomocy dydaktycznych, przygotowane na poszczególny rok nauczania. Na uwagę zasługuje pomysł lekcji do zrealizowania w bibliotece publicznej miasta i gminy, z pełnym dostępem do literatury. Działalność tę placówka stawia sobie za jeden z celów.

Konkurs pt. "Nasz klub europejski" został rozstrzygnięty. Jury stanęło przed trudnym zadaniem klasyfikacji prac. Wszystkie zostały wnikliwie ocenione pod względem merytorycznym i dydaktycznym. Każda z prac prezentowała bogate doświadczenia klubu, ciekawe pomysły w realizacji idei europejskiej współpracy i edukacji. Wszyscy zostali laureatami. Nagrody w konkursie ufundowały: Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Integracji Europejskiej oraz Pomocy Zagranicznej, Ministerstwo Edukacji Narodowej i Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce.


Mariola Iwanowska