www.edukacjaidialog.pl Czasopismo Czerwiec 1995

Z życia STO. Konferencja edukacyjna w Augustowie

W marcu br. z inicjatywy dyrektora Społecznej Szkoły Podstawowej STO w Augustowie odbyła się I Konferencja Edukacyjna na temat "Dialog nauczyciela z uczniem i twórczy udział rodziców". Z prawdziwą przyjemnością i ciepłem wspominam dwa dni spędzone wraz z innymi rodzicami na wspólnej pracy. Były to dni intensywnego wysiłku umysłowego, głębokich przemyśleń, zadumy nad sobą; dni pełne człowieczeństwa, otwartości i serca. Owoce naszych przemyśleń spisywaliśmy na dużych arkuszach kartonu. Wczuwając się w potrzeby dzieci, przedstawialiśmy ich oczekiwania w stosunku do rodziców, które przyjęły formę "manifestu".

MY, DZIECI, MAMY NASZ DZIECIĘCY ŚWIAT I BĘDZIEMY BARDZO WDZIĘCZNE, JEŚLI NASI RODZICE:

Będą nas kochać takimi, jakimi jesteśmy.
Uszanują naszych przyjaciół i nie będą nas krytykować przy innych.
Będą się z nami często bawili i pozwolą nam mieć własne zwierzątko.
Będą umieli nas słuchać i spróbują zrozumieć nasze racje.
Będą mieli odwagę przyznać się, że nie zawsze mają rację, będą więc umieli nas przeprosić.
Pozwolą nam mieć artystyczny nieład w pokoju.
Pomieszkają z nami trochę w naszym świecie.
Docenią nasze wysiłki i uznają nasze "święte" prawo do błędów.
Będą się wzajemnie szanować.
Zechcą z nami odkrywać piękno tego świata.

Odkryliśmy też na nowo - w drodze twórczego namysłu - ZŁOTE MYŚLI DLA DOROSŁYCH I NIE TYLKO:

Bądź cierpliwy, ciesz się chwilą.
Warto i można uczyć się od innych, a w szczególności od dzieci albowiem są one autentyczne, szczere i mają wrodzone poczucie sprawiedliwości.
Dzieci angażują się całym sercem w to, co robią - i w tym są dla nas dobrym przykładem.
Wybaczając innym, stajemy się lepsi.
Jeśli jest ci ciężko, nie szukaj winnych we wszechświecie - zajrzyj w głąb siebie.
Zatrzymaj się na chwilę, by dostrzec piękno świata.
Zadziw innych wartością swojej duszy, a oni cię nie zawiodą.
Odkryj radość tworzenia - jesteś twórcą poprzez swoją pracę.
Urodą tego świata jest różnorodność i niepowtarzalność Drugiego Człowieka.
Ziarno dobroci zawsze kiełkuje.

Kolejnym punktem konferencji były warsztaty samorozwoju dla nauczycieli. W zajęciach uczestniczyli koledzy ze szkół podstawowych i średnich z Augustowa, liceum z Sejn, metodycy i wizytator. Poprowadził je znany terapeuta ze szczecińskiego Niezależnego Centrum Edukacyjnego STO Michał J. Kawecki. Jego zdaniem warsztaty winny sprzyjać pogłębieniu umiejętności uważnego słuchania, prowadzenia twórczych rozmów, zgłębienia istoty dialogu, w którym dominuje chęć zrozumienia drugiego człowieka, a nie chęć zwycięstwa. Efekty zależne są od nastawienia, z jakim przychodzimy na tego rodzaju zajęcia.

W moim przypadku udział w warsztatach był pożyteczny. Odkryłam, iż wiele umiejętności w znacznym stopniu posiadałam, lecz działania te były intuicyjne, nienazwane. Czy w związku z tym zawsze skuteczne?

Podczas pracy warsztatowej, inspirującej do refleksji, zadumy nad samym sobą, wykorzystane były różne metody, m.in. majeutyczna, empatii, relaksacji i koncentracji uwagi, a także gry symulacyjne oraz inscenizacje realnych sytuacji edukacyjnych. Elementem warsztatów były praca w grupach. Nauczyciele przeistaczali się w istoty, które zastanawiały się, jakie są marzenia i oczekiwania ich uczniów. I tak np. jedna z grup zamieniła się w piranie, które miały za zadanie - wczuwając się w swoich uczniów i patrząc ich oczami - podać ich najważniejsze oczekiwania, a także konkretne postulaty wobec nauczycieli.

Oto oczekiwania kochanych piraniątek:

Chcemy pływać swobodnie.
Chcemy wciąż nowych, świeżych kąsków.
Pozwólcie nam pływać w czystych wodach, "nie trujcie".
Nie trzymajcie nas w akwariach.
Dajcie małym rybkom głos.
Nie pozwólcie łapać nas w sieci.
Nie mąćcie wody - niech nasz podwodny świat pozostanie kolorowy. Help! Help!

Nasza praca dotyczyła też problemów tzw. "segregacji klasowej", czyli podziału na uczniów wybitnie zdolnych, zdolnych, mało zdolnych i raczej niezdolnych. I tak, jedna z grup zastanawiała się w imieniu dzieci tzw. "mało zdolnych", co czują złapane w sieć i zaszufladkowane. Otóż, czują one według uczestników: żal, zawód, brak poczucia bezpieczeństwa, potrzebę pomocy ze strony nauczyciela, niesprawiedliwość, brak zainteresowania nimi, zbywanie, obojętność, szarość. Są nierozumiane.

Rozważania doprowadziły do podziału pedagogiki na:

Pedagogikę A - bazującą na ukrytym potencjale możliwości twórczych, niemierzalnych, ale drzemiących w dziecku.
Pedagogikę B - koncentrującą się na aktualnym mierzonym testami inteligencji - poziomie rozwoju intelektualnego. Pedagogika ta przyjmuje podział uczniów na zdolnych i mniej zdolnych. Podział ten jest znany jako zjawisko "segregacji klasowej".

I jeszcze o istocie dialogu: "Dialog oznacza wiarę w drugiego człowieka, w jego możliwości rozwoju; dialog jest niesieniem nadziei" (M.J. Kawecki). Do tak pojętego dialogu przystąpić można wówczas, gdy:

Nauczyciel nie będzie lękał się odkrycia prawdy o sobie, prawdy o swoich błędach i potknięciach, swoich niepowodzeniach dydaktycznych i wychowawczych.
Kontakt nauczyciela z rodzicami w ramach tzw. "wywiadówek" nie będzie iluzją dialogu, nie będzie monologiem prowadzonym w negatywnym języku (tzw. wirus negatywności wg Rogera W. Sparksa), zabarwionych ujemnymi emocjami.
Nie ma miejsca zjawisko "segregacji klasowej", czyli podziału na uczniów mniej zdolnych i bardziej zdolnych. Czyż takie porównania w ogóle mają sens?

Polecam innym szkołom w Polsce takie warsztaty, które nie tylko kształcą, ale i pobudzają do refleksji.

Janina Osewska

SSP STO,Augustów

Czerwiec 1995